Đầu năm, chúng ta đọc những bài viết hay để tâm hồn quanh năm thanh thản, hạnh phúc. Mời quí độc giả đọc bài viết của Bác sĩ Thái Minh Trung, chuyên khoa Tâm Thần, Associate Professor of Psychiatry, University of California, Irvine Medical School.

Bác sĩ Nguyễn Văn Đức

Xin kể cho các bạn nghe một giấc mơ:

Ngày xưa trong một ngôi làng hẻo lánh xa xôi nọ, dân làng không may bị bịnh ghẻ lở ngoài da. Những mụt ghẻ làm cho da ngứa rất khó chịu và nó cũng dễ lây nữa. Những người dân làng bị ngứa kềm không được gãi đến nỗi da bị trầy trụa và làm độc. Toàn người họ rất đau đớn vì cơn ngứa nhiều đến nỗi họ không kềm chế được mà phải gãi đến khi da bị rướm máu rồi làm độc bị mủ lở loét rất đau đớn.

Người trưởng lão trong làng hết lời khuyên họ không nên gãi nhưng họ không nghe lời vì cơn ngứa rất khó chịu. Gần hơn phân nửa dân làng bị bịnh không làm việc đồng án được nên nạn đói có nguy cơ xảy ra bất cứ lúc nào. Đi đâu trong làng ta cũng nghe tiếng gãi sột soạt. Vị trưởng lão lo quá bèn nghĩ ra một kế. Ông ta kể lại rằng nơi cuối làng gần cây đa to lớn có vị thần rất linh và dân làng nên khắc tượng thần càng to lớn thì càng mau hết bịnh. Dân làng nghe vậy nên đổ công sức vào việc khắc tượng thần. Rồi như có một phép lạ xảy ra là dân chúng trong làng dần dần bớt bị ghẻ lở. Vị trưởng lão nở một nụ cười bí ẩn. Ông ta rất hài lòng vì dân làng mắc kế của ông ta. Trong lúc dồn hết công sức vào việc khắc tượng, dân làng quên gãi vì thế vết thương lành rất nhanh.

Nhưng nụ cười người trưởng lão không được lâu dài. Vì người dân trong làng tin rằng tượng thần linh thật nên bây giờ sau khi những mụt ghẻ lành, họ lại không chịu trở lại công việc làm ăn mà rủ nhau đi xây tượng thần tài để ỷ lại cầu xin làm ít mà được lợi nhiều. Dần dần họ lại chia ra nhiều nhóm xây nhiều tượng khác nhau và nhóm nào cũng cho rằng tượng thần của mình linh nhất và muốn lôi cuốn nhiều người theo nhóm mình. Họ bất đồng ý kiến và rủ nhau xây tượng thần chiến tranh để phù hộ họ chiến đấu lẫn nhau để chứng minh rằng thần của họ có nhiều quyền lực nhứt.

Vị trưởng lão rất đau buồn khi thấy dân làng mất tình đoàn kết chia ra phe đảng gây gổ đánh đập lẫn nhau. Ông khuyên hết lời mà không được. Vì bây giờ không ai nghe một người trưởng lão phàm phu, ai cũng thích hướng về những vị thần quyền bí có nhiều quyền lực kia. Ông trưởng lão buồn rầu rời bỏ làng, leo lên núi ngồi nhìn về một phương trời xa xôi. Ông ta hy vọng một ngày nào đó dân làng sẽ thức tỉnh. Ngày tháng trôi qua, ông ta chết và biến thành tượng đá. Không ai hay biết hết. Rồi có một hôm, có người tiều phu leo núi đốn củi. Ông ta về kể lại rằng trên núi ông ta thấy có những giọt nước mắt lăn dài trên tượng đá người trưởng lão.

Trở lại cuộc sống hàng ngày, những mụt ghẻ ngứa tượng trưng cho sự lo âu của chúng ta. Ai cũng không muốn lo nhưng mà không thể bỏ được những suy nghĩ lo âu. Càng gãi ta càng ngứa. Càng lo, ta càng có nhiều suy nghĩ tô vẽ lên những hình ảnh bi quan cho tương lai ta để rồi lo thêm. Ta gãi tới gãi lui trong tâm tư ta để rồi lo âu biến thành một khối đau khổ trầm uất. Đau khổ là một chất độc làm tâm hồn ta rướm máu đau đớn. Đau khổ thường dẫn đến những mặc cảm tự ti và ganh tị sân hận.

Những tình cảm bi quan là chất mủ độc trong tâm hồn ta. Nó làm cho ta đau đớn oằn oại thức trắng đêm. Là con người ai cũng muốn có cuộc sống không lo nghĩ nhưng đa số chúng ta không có khả năng làm chủ được những suy nghĩ lo âu. Quanh năm suốt tháng, cái lo này kéo đến cái lo kia. Còn trẻ thì lo công việc học hành, sau đó khi ra trường thì lo việc làm trong sở, khi lập gia đình thì lo việc con cái, khi hưu trí thì lo bịnh tật hay cái chết gần kề. Lo âu có thể coi như những mụt ghẻ kinh niên của loài người.

Mấy ngàn năm về trước trong những xã hội sơ khởi, ngành khoa học còn ở dạng phôi thai, có những người sáng suốt lập ra đạo. Đạo là một phương pháp hướng dẫn quần chúng chinh phục nỗi lo âu để có cuộc sống hạnh phúc. Nhưng có lẽ vì tri thức người xưa chưa được phát triển như ngày nay, nên cách trị lo âu dễ thu hút quần chúng thời đó là những phương pháp có vẻ huyền bí. Đó là một cách gián tiếp giúp con người quên cái lo âu nghiêng về cá nhân, khi mà họ hướng về một thế giới mầu nhiệm xa xôi. Khi ta bớt chú trọng đến những đòi hỏi cá nhân, về tình cảm lẫn thể xác, thì cơn lo sẽ giảm đi. Khi nghiên cứu các tôn giáo chính trên thế giới chúng tôi nhận thấy cái điểm chung thu hút quần chúng là sự tha độ hay cứu rỗi.

Phật giáo có cõi Phật Di Đà. Ai thường xuyên niệm Phật thì khi chết sẽ được Ngài rước lên cõi Phật. Thiên Chúa giáo thì có thiên đàng. Người nào sống trong niềm tin Chúa thì khi chết sẽ được Ngài rước lên thiên đàng. Trên phương diện tâm lý, phương pháp niệm Phật hay cầu nguyện làm giảm những suy nghĩ nghiêng về đòi hỏi cá nhân, do đó làm giảm được lo âu. Như thế, cái giá trị thực tiễn của các tôn giáo là làm giảm cơn lo âu, làm giảm mặc cảm tự ti và sân hận lúc đương thời, chớ không đợi khi chết mới được giải thoát. Đối với người hiểu đạo chân chính, sự giải thoát sau khi chết là điều phụ. Điều chính là sự yên ổn trong tâm hồn ngay lúc bây giờ mình đang sống.

Ngay cả ngày nay với sự tiến bộ của khoa học và tâm lý học, cũng vẫn còn một số người tin vào sự huyền bí. Nói tin thì không đúng mấy, phải dùng danh từ bám víu mới đúng hơn. Họ rất sợ hãi khi những giá trị mà họ cho là cứu cánh bị đả phá. Họ sẵn sàng tạo ra chiến tranh để bảo vệ tín ngưỡng trừu tượng đó. Thí dụ điển hình là lính cảm tử quân Hồi giáo đánh đổi thân mạng mình và người khác vì họ bám víu vào một ý nghĩ cứu rỗi giả tưởng. Nếu đã nói là tin thật sự thì họ phải có thái độ ôn hòa hơn. Thí dụ nếu mình giàu thật sự thì ai chê mình nghèo mình không chấp làm chi. Chỉ có kẻ có mặc cảm mình nghèo mới bám víu vào hình thức bên ngoài để hy vọng tạo cảm giác tốt cho người khác. Thí dụ nếu có ai chê nhãn hiệu quần áo họ mặc thì họ sẽ giận dữ. Cũng như thế, cầu xin được phước lành là hy vọng quan trọng nhứt trong cuộc sống của những người bám vào lòng tin. Họ không có can đảm vượt qua cái hy vọng ảo huyền đó để đạt đến những giá trị tâm linh bền vững.

Nếu chúng ta không thấy được cái giá trị thực tiễn và tức thời của các phương pháp tu là làm giảm đau khổ thì trong cuộc sống hiện tại, ta đánh mất cái cơ hội được giải thoát hay được cứu rỗi. Khi dùng tôn giáo như ngọn kiếm ý thức hệ để tranh chấp lẫn nhau, ta sẽ tạo nhiều đau khổ hơn nữa. Khi cố chấp, ta gieo đau khổ và sẽ gặt hái đau khổ. Ta cầu xin Phật hay Chúa phù hộ cho ta hết đau khổ. Than ôi, ta lặn hụp trong biển trầm mê của sự cầu xin không bao giờ được. Người Mỹ có câu: “There is no free meal”, không có gì miễn phí trên đời này, không cố gắng mà tự nhiên được.

Người Phật tử hiểu rằng nhân nào quả nấy, nhưng chúng ta thường không chịu tạo nhân an lành trong tư tưởng. Lúc nào cũng suy nghĩ những điều xấu sắp đến thì làm sao ta có chút an lành trong tâm hồn được? Chúng ta có khả năng biến đổi cuộc sống ta ngay bây giờ bằng cách thay đổi chiều hướng của suy tư. Ngay bây giờ khi ta tạo nhân an lành bằng cách dùng những phương pháp tu tập không để những suy nghĩ đau khổ chiếm tâm hồn ta, thì cái quả tâm yên tịnh sẽ trong tầm tay ta. Nếu bạn tin vào Chúa thì khi để tâm yên tịnh là bạn mở cửa cho Chúa vào lòng mình. Lúc đó phép lạ của sự an lành mới dễ xảy ra. Giải thoát hay cứu rỗi thật sự là như thế đó.

Bạn ơi nên nhớ:

Cầu xin bên ngoài

Ngàn năm chưa được

Phật, Chúa xa vời

Kiếp người khổ đau

Tượng đá nhỏ lệ

Con tim trăn trở

Chớ quên đường về

Trong chính tâm ta

(Trích sách “Những giấc mơ tìm về tỉnh thức” của Bác sĩ Thái Minh Trung)

Menu

TƯỢNG ĐÁ BIẾT KHÓC