BỆNH TRĨ
Bác sĩ Nguyễn Văn Đức
8748 E. Valley Blvd., Ste. H
Rosemead, CA 91770
(626) 288-3306
Nhớ lại trước 1975, ngày miền Nam chúng ta chưa mất về tay cộng sản, báo chí hay đăng quảng cáo cho các bác sĩ chữa trĩ: “Đau khổ vì bệnh trĩ?”, rồi dưới tiêu đề này là các cách chữa trĩ của bác sĩ đó. Nhiều người đau khổ vì bệnh trĩ thực.
Trĩ (hemorrhoids) là sự phình nở của các tĩnh mạch vùng trực tràng (lower rectum) gần hậu môn (anus). Trĩ có thể gây chảy máu, ngứa, đau. Bạn có thể nhìn thấy hoặc sờ thấy cục trĩ ở ngoài hậu môn, đấy là trĩ ngoại (external hemorrhoid), còn trĩ nội ở trong trực tràng bạn không nhìn, sờ thấy được (internal hemorrhoid).
Bệnh trĩ hay xảy ra, ở đàn ông lẫn phụ nữ, người lớn tuổi dễ bị trĩ hơn người trẻ. Trĩ cũng xảy ra ở người hay bị tiêu chảy, có bướu vùng chậu, trong lúc và sau khi mang bầu, người ngồi làm việc lâu mỗi ngày, hoặc bị bón, đi cầu phải rặn mạnh.
Trĩ thường không gây vấn đề gì trầm trọng, song có thể làm phiền chúng ta. May mắn, trĩ chữa được, và sự trị liệu làm giảm thiểu những triệu chứng khó chịu của bệnh trĩ, trả lại niềm vui cho những người đau khổ vì nó.
Triệu chứng
Trĩ có thể không gây triệu chứng gì cả, hoặc gây chảy máu, ngứa quanh hậu môn, đau, cục trĩ phình lòi ra ngoài hậu môn, són phân hoặc khiến ta khó lau chùi sạch sẽ sau khi đi cầu.
Máu chảy do trĩ màu đỏ tươi, thấy trên phân, nhỏ giọt xuống bồn cầu, hoặc dính vào giấy vệ sinh chúng ta dùng sau khi đi cầu xong. (Khác với chảy máu bao tử, máu và phân ra màu đen than.) Lượng máu ra thường không nhiều, song có thể làm chúng ta giật mình kinh hãi, vì chỉ cần một ít máu loang, cũng khiến cả bồn cầu đỏ thắm. Cũng có khi, máu ra nhiều. Thỉnh thoảng, có người đâm thiếu máu, vì chảy máu hoài do trĩ.
Tuy trĩ là một trong những nguyên nhân gây chảy máu trực tràng (rectal bleeding) nhiều nhất, có những nguyên nhân nguy hiểm khác, chẳng hạn như ung thư ruột già, cũng gây chảy máu trực tràng. Đi cầu ra máu đỏ, chúng ta nên hỏi ý kiến bác sĩ.
Đau do trĩ thường không dữ dội, nhưng nếu đau quá, chúng ta nên đi khám bác sĩ ngay, vì đây có thể là tình trạng nguy hiểm do trĩ nội lòi ra, không tự vào lại trực tràng được, bị thắt lại ngoài hậu môn, hư thối gây nguy hiểm đến tính mạng, cần mổ cắt đi gấp.
Chữa trị
Những trường hợp trĩ nhẹ gây đau, ngứa không nhiều, bạn có thể tự chữa ở nhà.
Quan trọng nhất, bạn tránh đừng để bị bón. Phân cứng do bón khi đi qua hậu môn cứa vào những chỗ có trĩ sẽ gây chảy máu, hoặc làm toác hậu môn tạo những vết nứt (anal fissures). Thêm vào đó, lúc cố rặn mạnh để đẩy phân cứng ra, ta sẽ làm những chỗ có trĩ sẵn thành nặng hơn, và có thể mọc thêm trĩ ở những nơi khác nữa.
Dùng nhiều thực phẩm có chất sợi (fiber) là một trong những cách tốt nhất giúp phân chúng ta mềm. Chất sợi có nhiều trong rau, trái cây. Bạn cần 25-30 grams chất sợi mỗi ngày.
Nếu không ăn rau trái cung ứng đủ số lượng chất sợi mỗi ngày, bạn dùng những thuốc chứa chất sợi như Konsyl, Metamucil, Perdiem, Citrucel, FiberCon, Fiber-Lax, Mitrolan, Benefiber. Những thuốc này mua được không cần toa bác sĩ. Để tránh các tác dụng phụ của thuốc (đầy hơi, bụng căng to, ...) mới đầu bạn dùng ít một rồi từ từ tăng dần lên.
Nếu các thuốc mềm phân kể trên không giúp bạn đi cầu dễ dàng hơn, bạn có thể dùng đến loại thuốc giúp phân mềm khác như Colace.
Bạn ngồi ngâm hậu môn với nước ấm ngày 2-3 lần, mỗi lần 10-15 phút. Ở các nhà thuốc họ thường có bán dụng cụ giúp chúng ta ngồi ngâm hậu môn, hoặc bạn có thể dùng ngay bồn tắm của nhà mình, để nước ấm dâng cao chừng 2-3 inches trong bồn (không phải pha thêm gì trong nước ấm). Nước ấm khiến máu đến vùng có trĩ nhiều hơn, và giúp bắp thịt quanh hậu môn thư dãn.
Bên ngoài có một số kem thoa, thuốc nhét hậu môn mua không cần toa bác sĩ tạm thời giúp đỡ đau, bớt ngứa, giảm sưng bạn có thể mua dùng, song không nên dùng chúng quá 1 tuần.
Những trường hợp trĩ chữa với các phương cách trên song không kết quả, vẫn hay gây đau, ngứa, và nhất là chảy máu, lòi ra đẩy không vào, cần được trị bằng các cách mạnh tay hơn. Cột trĩ (rubber band ligation) là cách hay được làm nhất, thành công đến 70-80% trong các trường hợp trĩ nội. Một giây hoặc nhẫn cao su được đặt quanh, siết vào gốc trĩ, sau vài ngày thiếu máu nuôi, trĩ "chết", teo nhỏ lại. Bạn có thể cảm thấy chỗ trĩ bị cột hơi chặt (tightness sensation), cảm giác này sẽ bớt đi nếu bạn ngâm hậu môn với nước ấm. Bạn nhớ tiếp tục dùng thuốc chống bón.
Những phương pháp chữa trị mạnh tay khác: laser, infrared, bipolar coagulation; sclerotherapy; hemorrhoidectomy. Mổ cắt hẳn trĩ (hemorrhoidectomy) là phương pháp được dùng nếu những cách chữa khác thất bại, hoặc trĩ lớn quá khó chữa bằng những cách khác; cắt hẳn trĩ thành công trong 95% các trường hợp mổ.
Trĩ hay xảy ra, gây phiền phức cho chúng ta. Tốt nhất, chúng ta đừng để bón, bón dễ khiến trĩ xuất hiện, hoặc làm trĩ nặng hơn. Chữa trĩ cũng giản dị, dùng thuốc giúp phân mềm, và ngồi ngâm hậu môn với nước ấm ngày 2-3 lần; song nếu không kết quả, chúng ta dùng đến những phương cách khác mạnh tay hơn.