VIÊM ỐNG PHỔI CẤP TÍNH
Bác sĩ Nguyễn Văn Đức
8748 E. Valley Blvd., Ste. H
Rosemead, CA 91770
(626) 288-3306
Khốn khổ, bạn cũng trong số người đang nhiễm cúm, thân mỏi, đầu nhức, người mệt, chân run. Đã thế, mũi chảy nước không ngừng, cổ họng còn đau rát, và chốc chốc bạn ho những tràng dài. Hôm qua còn ho khan, hôm nay bạn khạc ra đàm vàng. Một tuần trước lúc mới bị cúm sốt cao, nay may hết sốt rồi.
Đi khám bác sĩ, bác sĩ bảo bạn đang viêm ống phổi do cúm, nên ho khạc ra đàm vàng. “Trời đất, bị viêm ống phổi, bác sĩ? Tôi chắc phải dùng đến trụ sinh mới mau lành?”
Bác sĩ trả lời: “Không, trụ sinh chẳng giúp gì đâu, bạn ạ”.
Không cần dùng trụ sinh?
Viêm ống phổi cấp tính (acute bronchitis) là tình trạng viêm sưng mới xảy ra của các ống phổi lớn (bronchus) trong phổi, khác với viêm ống phổi kinh niên (chronic bronchitis) những người hút thuốc lá hay bị. Viêm ống phổi kinh niên khiến người hút thuốc lá quanh năm ho hắng, khạc nhổ. Còn chúng ta, không hút thuốc, thỉnh thoảng có thể viêm ống phổi cấp tính, ho khạc ra đàm, nhất là khi ta nhiễm cảm (cold) hoặc cúm (flu). Nếu viêm ống phổi cấp tính mang dạng suyễn (acute asthmatic bronchitis), ta còn khò khè như người hen suyễn, và có thể thấy khó thở.
Viêm ống phổi cấp tính khiến ta ho lâu 10-20 ngày, khạc ra đàm có màu trong, vàng hoặc xanh, thường do nhiễm trùng (infection). Song ấy chớ, vừa nghe đến tiếng nhiễm trùng, bạn đừng vội nghĩ đến trụ sinh. Hầu hết (90%) các trường hợp viêm ống phổi cấp tính do nhiễm trùng gây bởi siêu vi trùng (virus), những thứ trụ sinh chẳng đụng đến được. Trụ sinh chỉ đánh các vi trùng (bacteria).
Nhiều siêu vi trùng hay gây viêm ống phổi: siêu vi trùng cúm (influenza virus), hai siêu vi trùng cảm coronavirus và rhinovirus, các siêu vi trùng khác như parainfluenza virus, adenovirus. Vì thế, ta chẳng nên ngạc nhiên khi kết quả của nhiều khảo cứu đều cho thấy, dùng trụ sinh để chữa viêm ống phổi cấp tính, viêm ống phổi cấp tính chẳng mau hết hơn tí nào, so với không dùng trụ sinh.
Viêm ống phổi cấp tính là một trong những trường hợp bác sĩ hay dùng trụ sinh không đúng nhất. Mọi tài liệu y khoa đều kêu gọi các bác sĩ nên hết sức thận trọng khi sử dụng trụ sinh, vì dùng trụ sinh bừa bãi khi không cần thiết, đưa đến một sự kiện đang được báo động đỏ: hiện nhiều vi trùng, có con rất dữ, đã kháng nhiều loại trụ sinh. Người ta lo ngại, có những bệnh nhiễm vi trùng (bacterial infection) nguy hiểm sẽ không còn trụ sinh hiệu nghiệm để trị.
Không có tài liệu y khoa nào ủng hộ việc dùng trụ sinh để chữa viêm ống phổi cấp tính, vì thường bệnh do siêu vi, trụ sinh có ăn thua gì đâu. Cho trụ sinh để chữa viêm ống phổi cấp tính đã không đúng, còn khiến người bệnh tin rằng cứ cảm, cúm là phải cần đến trụ sinh, đưa dẫn đến tình trạng trữ sẵn trụ sinh ở nhà, rồi chia cho người thân quen dùng, người này một viên, người kia hai viên, lung tung cả lên. Trụ sinh là loại thuốc rất quí chúng ta cần bảo vệ và dùng thực đúng. Việc bác sĩ chiều cho trụ sinh khi người bệnh đến xin với lý do để sẵn thuốc ở nhà thiệt là không đúng sách vở! (Rồi ghi làm sao trong hồ sơ bệnh lý khi làm vậy, chắc chắn phải bịa ra một định bệnh không có thực thôi, như vậy càng sai trái với việc làm của một bác sĩ!)
Chữa trị
Thế sau khi thăm khám bạn kỹ, bác sĩ bảo bạn bị viêm ống phổi cấp tính do cúm? Đúng rồi, đến 90% các trường hợp cúm sẽ gây ho có đàm, tức viêm ống phổi cấp tính. Cúm nó vẫn dữ hơn cảm. (Vì thế, chúng ta nên chích ngừa cúm hàng năm.)
Không sao đâu bạn, cái ho của bạn, dù có đàm, màu vàng hoặc xanh đi nữa, rồi cũng sẽ thuyên giảm dần trong vòng 10-20 ngày. Nếu chỉ viêm ống phổi cấp tính, không sưng phổi (pneumonia), ta không cần phải dùng trụ sinh. (Sưng phổi là một câu chuyện khác hẳn: sưng phổi gây nóng sốt, mạch nhanh, thở gấp, khám thấy phổi có những tiếng bất thường của sưng phổi, chụp phim xác định đúng là sưng phổi.)
Thuốc xịt Atrovent có thể giúp ta bớt ho. Nếu viêm ống phổi dạng suyễn (asthmatic bronchitis), ho nhiều và khò khe, khó thở như người bị suyễn, ta dùng thêm các thuốc dãn cuống phổi (bronchodilators) như Alupent, Albuterol, Proventil, ... Còn thuốc ho? Theo những tài liệu y học mới, thuốc ho không giúp gì nhiều trong trường hợp viêm ống phổi cấp tính. Ho thì ai cũng khổ và nóng ruột muốn nó mau hết, song đổi hết thuốc ho này sang thuốc ho khác cũng vậy thôi, chúng đều không giúp nhiều, có thể còn khiến ta ngầy ngật, dật dờ khó làm việc. Với các cháu nhỏ hoặc các vị cao niên, thuốc ho còn có thể nguy hiểm, khiến đầu óc mất sáng suốt, khó tiểu, té ngã, …
Ho lâu quá 3 tuần, ta cần tìm hiểu thêm các nguyên nhân khác như nước sau mũi chảy xuống cổ họng (postnasal drip), suyễn (asthma), bệnh dội ngược bao tử thực quản (gastroesophageal reflux disease) khiến ta ho dai dẳng.
Viêm ống phổi cấp tính, thường do cảm, cúm, sẽ lui dần trong vòng 10-20 ngày. Chúng ta hãy bình tâm, chờ cơ thể chúng ta nó tự giải quyết vấn đề. Thuốc trụ sinh không cần đến, các thuốc ho không giúp nhiều. Trường hợp viêm ống phổi cấp tính, kiên nhẫn là liều thuốc tốt nhất.