KHÁM BỆNH "CÓ PHẨM CHẤT"
Bác sĩ Nguyễn Văn Đức
8748 E. Valley Blvd., Ste. H
Rosemead, CA 91770
(626) 288-3306
Trong chương trình khuyến khích các bác sĩ dùng hồ sơ điện tử (electronic health record, hay electronic medical record) để chăm sóc cho người bệnh một cách có phẩm chất (quality of care), cho đến nay chính phủ Hoa Kỳ đã bỏ ra 3.1 tỷ đô la để tưởng thưởng cho gần 2,000 nhà thương và 41,000 bác sĩ bắt đầu dùng hồ sơ điện tử. Riêng trong tháng 1/2012 vừa qua, 519 triệu đô la đã được sử dụng vào việc này.
Trong phòng khám, bạn sẽ thấy ngày càng nhiều bác sĩ dùng computer để ghi chép, thay vì hý hoáy viết vào hồ sơ giấy như trước. Và bạn có thể theo dõi công việc bác sĩ làm từng bước trên mành ảnh monitor.
Quả thực, hồ sơ điện tử giúp chúng ta, bác sĩ lẫn người bệnh, khám bệnh "có phẩm chất".
Mang thuốc theo
Được tiền thưởng của chính phủ không dễ, bác sĩ phải làm đầy đủ những việc chính phủ muốn bác sĩ phải làm để cung ứng cho người bệnh một chăm sóc có phẩm chất, và hồ sơ điện tử có khả năng theo dõi, tính ra xem bác sĩ đã thực hiện những việc này hay không.
Mỗi lần thăm khám, bác sĩ phải nắm vững những thuốc người bệnh đang dùng, và trong hồ sơ điện tử có mục ghi các thuốc đang dùng của người bệnh, mục này mà để trống, hồ sơ điện tử nó biết ngay, bác sĩ sẽ mất điểm. (Nó như một thám tử tận tụy theo dõi sát công việc của bác sĩ, để còn báo cáo lên chính phủ, xem ông bác sĩ này có đáng được cho tiền thưởng hay không!)
Cũng rất đúng thôi, vì thuốc men là chuyện quan trọng, bác sĩ mà không nắm vững, cho thuốc bừa bãi chỉ hại cho người bệnh bệnh. Bạn giúp bác sĩ bằng cách đem theo tất cả các thuốc đang dùng, kể cả những thuốc mua không cần toa. Trong lúc chờ bác sĩ, bạn bày sẵn thuốc trên bàn, để khi vào, liếc mắt qua, bác sĩ đã rõ ngay một số vấn đề của bạn. Thuốc là ngôn ngữ không lời vô cùng hữu ích cho bác sĩ.
Bạn mới đến khám bác sĩ lần đầu, bác sĩ muốn biết bạn đang dùng những thuốc gì, cho ngày nào, liều lượng của thuốc, số lượng, cách dùng, tên người bác sĩ cho thuốc đề trên chai thuốc, những điều hết sức quí báu giúp vào sự định bệnh. Biết bạn đang dùng thuốc gì, bác sĩ nào cho, bác sĩ có thể đoán biết bạn đang có những vấn đề nào. Thuốc là những đại diện quan trọng của chúng ta, nhất là trong trường hợp khẩn cấp. Nhìn thuốc dùng, bác sĩ hiểu vấn đề của chúng ta nhanh hơn, sâu xa hơn.
Mỗi lần đến khám sau, bạn cũng nên đem theo các lọ đựng thuốc. (Xin đừng để lẫn lộn thuốc nọ vào lọ kia.) Thuốc men nguy hiểm, trường hợp có sự sai lầm. Nay với hồ sơ điện tử và toa thuốc điện tử, chúng ta tránh được rất nhiều nhầm lẫn.
Rồi mỗi bảo hiểm, mỗi chương trình thuốc của Medicare (Medicare Part D Drug Plan) lại có một tủ thuốc riêng, cho thuốc này song không cho thuốc nọ, bác sĩ không tài nào biết hết được. Bác sĩ gửi toa thuốc điện tử đi, nhà thuốc có thể đổi thuốc khác tương đương trong tủ thuốc của bảo hiểm, nếu bạn không đem lọ thuốc đến, bác sĩ chẳng biết, cứ tiếp tục cho một thuốc không phải thuốc bạn đang dùng. Rồi bảo hiểm, chương trình thuốc này chỉ cho thuốc tháng một, bảo hiểm, chương trình kia cho thuốc mỗi 2 tháng, mỗi 3 tháng, cứ loạn cả lên, không biết đâu mà lần, xin bạn vui lòng giúp bác sĩ đỡ điên đầu bằng cách đem theo các chai, lọ thuốc mỗi khi đến khám bệnh, bác sĩ nhìn chai thuốc nhà thuốc đưa bạn lần trước, rồi cứ thế mà làm, nhanh lắm.
Y phục, cell phone
Trong hồ sơ điện tử, muốn được thưởng, chính phủ buộc bác sĩ phải ghi chiều cao, sức nặng, áp huyết của người bệnh mỗi lần thăm khám, và tính ra chỉ số khối lượng cơ thể BMI xem người bệnh vừa, thiếu cân, hay nặng cân, mập. (Không có, hồ sơ điện tử sẽ báo cáo lại với chính phủ là bác sĩ đã không làm những điều này.)
Khác với hồ sơ giấy bác sĩ có thể chỉ quệch quạc vài chữ khi thăm khám, hồ sơ giấy có từng mục rất rõ ràng bác sĩ phải điền vào, bình thường hay bất thường.
Thế nên, bạn giúp bác sĩ bằng cách trong lúc chờ bác sĩ, bạn cởi bớt áo ngoài, sửa soạn sẵn, để khi bác sĩ vào, có thể nhanh nhẹn bắt tay ngay vào việc hỏi bệnh, thăm khám, ghi chép hồ sơ. Bạn ăn mặc giản dị, rộng rãi, tay áo, ống quần có thể xắn lên dễ dàng. Quần jeans tuy tiện cho bạn thật đấy, lại hợp thời trang, nhưng không tiện cho bác sĩ tí nào, khi bác sĩ phải khám một vết thương ở đầu gối của bạn chẳng hạn. Loại y phục quần áo nối nhau liền một mảnh lại càng gây khó khăn.
Mang theo điện thoại cầm tay, bạn nhớ tắt điện thoại, kẻo có lúc điện thoại reo vang, cản trở việc thăm khám, vì bác sĩ phải ngừng lại... chờ bạn trả lời điện thoại.
Kể bệnh mạch lạc
Khác xa với hồ sơ giấy bác sĩ về sau có thể lén viết thêm vào, hồ sơ điện tử là một văn kiện vĩnh viễn một khi bác sĩ đã hoàn tất và ký tên, không thể thay đổi hay bỏ đi được. Chữ trong hồ sơ điện tử lại rõ ràng, đẹp như chữ bạn đang đọc trên báo đây, ai cũng xem được, không nhập nhằng như trong hồ sơ giấy, ai xem được thì tốt, ai không xem được ráng chịu!
Do vậy, bác sĩ sẽ phải làm việc nghiêm túc, cẩn trọng trong việc ghi chép mọi việc vào hồ sơ điện tử. Bạn giúp bác sĩ bằng cách kể bệnh mạch lạc.
Bạn đi khám có thể vì nhiều triệu chứng hay mục đích cùng lúc. Ai cũng mong bác sĩ giúp giải quyết hết mọi vấn đề của mình, song, vì thời giờ dành cho mỗi người bệnh có hạn, nên chỉ có thể giải quyết được cùng lắm 2, 3 vấn đề trong một buổi thăm khám.
"Hôm nay tôi đến khám bác sĩ vì 3 chuyện, chuyện thứ 1 là tôi sắp sửa hết các thuốc uống (đây tôi để sẵn các lọ thuốc trên bàn cho bác sĩ xem cho nhanh), chuyện thứ 2 là nhờ bác sĩ coi lại cái nốt ruồi này xem nó có lớn hơn 6 tháng trước không, và chuyện thứ 3 là 1 tuần qua, tôi bị ho dữ quá, nó thế này, thế này, …".
Khi kể bệnh, bạn nên kể tất cả các vấn đề trước khi bác sĩ bắt tay vào việc thăm khám cho bạn như trên, đừng chờ bác sĩ khám xong xuôi rồi, mới kể vấn đề khác, rồi chờ bác sĩ khám xong lần này, lại vấn đề khác nữa. Làm vậy, bác sĩ phải khám lại bạn cho vấn đề thứ 2, rồi lại khám nữa cho vấn đề thứ 3, thay vì nắm vững tất cả các vấn đề bạn kể ngay từ đầu, và nhanh chóng thăm khám bạn một lúc cho tất cả các vấn đề bạn quan tâm.
Khi kể bệnh, bạn theo thứ tự thời gian: bệnh bắt đầu khi nào, các triệu chứng ra sao, định bệnh của các bác sĩ trước, các cách điều trị từ trước đến giờ, cách điều trị nào cho hiệu quả tốt, cách nào không, ... Nền y khoa Hoa Kỳ là một nền y khoa định lượng, dựa trên nền tảng các con số để suy luận. Bạn nên cố gắng diễn tả chính xác bằng con số. Thí dụ, thay vì kể "đau lâu rồi, đau từ hồi còn ở Việt Nam", bạn nên kể "đau 3 ngày, đau từ 4 tháng trước, hay đau đã 6 năm...". Hoặc khi được hỏi "bao lâu đau một lần?", thay vì trả lời "đau hoài à, lâu lâu mới đau một lần", bạn nên trả lời "đau khoảng 1, 2, 3, ... lần mỗi tuần, mỗi tháng hay mỗi năm". Nếu bạn có thể viết đầy đủ các triệu chứng ra trên giấy, và vào những lúc nhàn rỗi, lẩm nhẩm thực tập kể bệnh trước ở nhà, lại càng quí.
Lấy hẹn
Đi hớt tóc, chúng ta còn cần gọi lấy hẹn, thì đi khám bác sĩ, chúng ta cũng nên gọi lấy hẹn để đến và vào khám đúng giờ đúng giấc (nếu không giữ được hẹn đến khám, cũng xin gọi cho văn phòng biết để bỏ cái hẹn, văn phòng dành khoảng thời gian này cho người khác). Ở Mỹ, làm việc kiểu Mỹ, lớp lang thứ tự, không nên khám bệnh kiểu ngồi chờ, đến trước vào trước, đến sau vào sau coi kỳ lắm (khiến nhiều người bận đi làm cũng phải ngồi chờ dài cổ tội cho họ).
Nhất là bây giờ với hồ sơ điện tử, bác sĩ nào dùng hồ sơ điện tử cũng thấy rằng mình phải khám bệnh theo hẹn, còn nếu người bệnh vào vài phút rồi ra, người khác lại ùa vào, không thể ghi chép kịp trong hồ sơ điện tử. (Đúng là thâm ý của chính phủ muốn gạt bỏ đi lối khám bệnh theo kiểu làm ăn bê bối, tiền của chính phủ vẫn cứ lấy đủ, nhưng khám cho người bệnh thì qua loa, quệch quạc.)
Lấy hẹn đàng hoàng giúp bác sĩ dành trọn vẹn 10-15 phút để hỏi, khám cho bạn, ghi chép trong hồ sơ điện tử, gửi toa thuốc điện tử đi, giải thích cách dùng thuốc, trả lời các câu hỏi của bạn, xem xét lại các kết quả thử máu, chụp phim của bạn, đồng thời xem bạn đã đến hạn kỳ phải soi lại ruột già, chụp phim vú, khám phụ khoa, v.v. chưa để còn nhắc bạn. Tất cả những việc này làm sao mà thực hiện xong chỉ trong vòng vài phút.
Một điều nữa cũng rất quan trọng, với hồ sơ điện tử, bác sĩ có thể làm việc trước ở nhà, mỗi sáng nhìn trang lấy hẹn trong hồ sơ điện tử, biết trước bạn sẽ đến khám hôm nay, bác sĩ sẽ kiểm lại hồ sơ lần trước của bạn, xem lại kết quả thử máu, chụp phim, tính toán lần này sẽ làm gì cho bạn, sửa soạn sẵn hồ sơ và thuốc men cho lần này, để khi bước vào phòng khám bạn, bác sĩ sẽ lẹ làng giải quyết vấn đề cho bạn, nhanh chóng cho bạn và cả cho bác sĩ. Mọi việc chúng ta sửa soạn trước vẫn hơn chứ.
Chính phủ Hoa Kỳ đang muốn tất cả các bác sĩ dùng hồ sơ điện tử thay cho hồ sơ giấy, để cung ứng một chăm sóc có phẩm chất cho tất cả các người bệnh trên đất Mỹ. Đúng, hồ sơ điện tử là một phương tiện rất hiệu quả, có những khả năng hồ sơ giấy không thể sánh được, làm được. Hồ sơ điện tử cũng là thâm ý của chính phủ muốn từ từ gạt bỏ những lề lối làm việc không đúng của một số bác sĩ, đồng thời ngăn chặn những lạm dụng cùng gian lận. Có thể nói, hồ sơ điện tử là tay thám tử, tai mắt của chính phủ, việc gì bác sĩ làm hay không làm nó sẽ lặng lẽ ghi nhận, và khi bác sĩ muốn lấy tiền thưởng từ chính phủ, nó sẽ báo cáo lại cho chính phủ biết bác sĩ có làm việc đúng với ý của chính phủ hay không.
Chúng ta cám ơn chính phủ Hoa Kỳ đã cho chúng ta nhiều thứ, nay lại muốn dùng hồ sơ điện tử để tăng tiến việc chăm sóc sức khỏe cho mọi người dân, trong đó có chúng ta. Những điều chính phủ buộc các bác sĩ làm để có tiền thưởng, đều có lợi cho người bệnh.
Đây là một cải tổ quan trọng trong nền y tế đất Mỹ, chúng ta cũng nên nhân cơ hội này cải tổi lề lối khám bệnh và đi khám bệnh của chúng ta, nghiêm túc hơn, đàng hoàng hơn: bác sĩ nên cho hẹn, người bệnh nên lấy hẹn, bác sĩ thăm khám kỹ lưỡng, người bệnh kể bệnh mạch lạc hơn, và khi đi khám bệnh, nhớ mang theo thuốc.
Chúng ta cùng khám bệnh "có phẩm chất"!