SG1

Bài tuần trước, chúng ta đã tìm hiểu triệu chứng, cách định bệnh ung thư vú, cũng như những phương pháp chữa trị. Kỳ này, chúng ta bàn về các cách phòng ngừa và truy tìm ung thư vú.

Phòng ngừa

Tuy cũng có những người bị ung thư vú dù không mang yếu tố nguy hại nào cả, song có nhiều yếu tố được xem khiến người phụ nữ sau sẽ dễ bị ung thư vú:
- Tuổi tác: càng cao tuổi càng dễ có ung thư vú, nhất là sau tuổi 50.
- Phái tính: phụ nữ bị ung thư vú nhiều gấp 100 lần đàn ông.
- Từng bị ung thư vú: người đã từng bị ung thư sau dễ bị ung thư ở vú bên kia.
- Gia đình: nếu có người thân trong gia đình bị ung thư vú, nguy cơ ung thư vú tăng cao.
- Chủng tộc: tỉ lệ ung thư vú cao nhất ở người da trắng, song tất cả các sắc dân đều có thể bị ung thư vú.
- Phóng xạ (ionizing radiation): những người phải chữa bằng tia phóng xạ chiếu vào ngực với lượng cao (để chữa ung thư hạch chẳng hạn) sau sẽ dễ bị ung thư vú.
- Yếu tố nội tiết: một số yếu tố nội tiết khiến người phụ nữ sau dễ bị ung thư vú, như người có kinh sớm (trước 11 tuổi) và mãn kinh trễ (sau 54 tuổi); người không sanh nở, hoặc mang thai lần đầu muộn sau tuổi 30; người không cho con bú; người dùng thuốc kích thích tố estrogen và progesterone sau khi mãn kinh. Phụ nữ cao, phụ nữ béo mập dễ bị ung thư vú hơn người thấp, người không béo mập.
- Rượu: uống rượu nhiều sẽ làm tăng tỉ lệ bị ung thư vú.
Trong các yếu tố kể trên, ba yếu tố đầu (tuổi tác, từng bị ung thư vú, gia đình có người bị ung thư vú) được xem là các yếu tố nguy hại (risk factors) quan trọng nhất.
Ngược lại, thường xuyên vận động sẽ giúp chúng ta giảm nguy cơ bị ung thư vú.
Có người thân trong gia đình (mẹ, chị, em gái) bị ung thư vú, đi khám bệnh, bạn nhớ cho bác sĩ hay, bác sĩ sẽ cảnh giác.
Có những điều chúng ta chẳng thể thay đổi, như mỗi ngày chúng ta càng cao tuổi hơn, không ai vặn ngược lại được đồng hồ thời gian, nhưng có nhiều cái chúng ta thay đổi được nếu quyết tâm, như bớt uống rượu đi, tìm cách xuống cân nếu béo mập. Thường xuyên vận động rất tốt, không những giúp chúng ta bớt béo mập, còn tự nó làm giảm nguy cơ ung thư vú.
Những vị đang uống thuốc kích thích tố estrogen và progesterone sau khi mãn kinh nhờ bác sĩ thử bỏ các thuốc này xem sao, vì dùng những thuốc này về lâu về dài dễ bị ung thư vú, bệnh tim mạch (heart attack, stroke, …).
Hiện có hai thuốc tamoxifen và raloxifene có thể giúp giảm nguy cơ bị ung thư vú ở các phụ nữ sau dễ bị ung thư vú, như phụ nữ đã mãn kinh làm sinh thiết vú (biopsy) thấy có mô vú bất thường có thể đưa đến ung thư, những phụ nữ đã mãn kinh tính ra có nguy cơ cao dễ bị ung thư (như từng bị ung thư vú; có nhiều người thân trong gia đình bị ung thư vú, …). Thuốc tamoxifen gây nhiều phản ứng phụ hơn thuốc raloxifene.

Truy tìm ung thư vú ở phụ nữ

Truy tìm ung thư vú (breast cancer screning) ở người phụ nữ giúp chúng ta khám phá ung thư vú thực sớm khi chưa có triệu chứng gì cả để còn kịp thời chữa trị. Trong mấy thập niên qua, tử vong do ung thư vú giảm so với trước, vì nay người ta khám phá ra ung thư sớm hơn.
Ba phương pháp hiện đang được dùng để truy tìm ung thư vú là tự khám vú (breast self-examination), nhờ bác sĩ khám vú (clinical examination of the breast), và chụp phim vú mammography (xin đừng gọi "phim ngực", kẻo lầm với "chest X-ray", chụp toàn thể các cơ quan trong ngực; còn "chest X-ray", đúng nghĩa là "phim ngực", chúng ta nên tránh gọi "phim phổi"; ở đất Mỹ, chúng ta dùng đúng cách gọi ở đây, giúp bác sĩ dễ làm việc, khỏi hiểu lầm).
Hàng tháng, sau khi có kinh khoảng 1 tuần, phụ nữ có thể tự khám vú (khám như thế nào, bạn có thể nhờ các bác sĩ chỉ dẫn). Vị nào đã mãn kinh, xin cứ mỗi đầu tháng lại tự khám, cho dễ nhớ (chúng ta ai cũng đa đoan công việc, hay quên lắm). Khám thấy có gì lạ, bạn đến bác sĩ nhờ xem lại hộ. Các khảo cứu mới cho thấy việc tự khám vú không còn quan trọng như trước, vì thực ra không làm giảm tử vong, song việc tự khám vú có thể khiến người phụ nữ ý thức hơn về vấn đề ung thư vú.
Tùy tuổi, bạn nên nhờ các bác sĩ khám vú định kỳ cho bạn. Chẳng hạn, từ 20 tuổi đến 39 tuổi, cứ 2-3 năm, bạn nên nhờ bác sĩ khám vú hộ, rồi từ 40 tuổi trở lên, mỗi năm bạn nên nhờ bác sĩ khám 1 lần. Người có thân nhân trong gia đình bị ung thư vú cần được bác sĩ khám vú thường hơn.
Còn phim vú (mammography), bao giờ thì nên bắt đầu chụp, và bao lâu lại chụp một lần? Trừ những vị có người thân trong gia đình bị ung thư vú, có thể cần chụp phim vú trước tuổi 40, thường việc dùng phim vú mammography để truy tìm ung thư bắt đầu vào tuổi 40, nếu bình thường, mỗi năm sẽ chụp lại. Lên đến tuổi 50, chúng ta chụp phim vú mỗi 1-2 năm.
Xin nhớ, phim chụp vú không khám phá thấy ung thư trong 15-20% các trường hợp, nên chụp phim vú cần được phối hợp với việc nhờ bác sĩ khám vú định kỳ hàng năm. Ngược lại, nhiều trường hợp ung thư vú, khám không thấy, song chụp phim lại thấy.
Tại Mỹ, với phụ nữ, ung thư vú là loại ung thư xảy ra nhiều nhất, gây tử vong đứng hàng thứ nhì chỉ sau ung thư phổi, và là nguyên nhân tử vong nhiều nhất cho người phụ nữ trong hạn tuổi 45 đến 59. Trong năm 2012, ước tính sẽ có thêm 230,000 trường hợp ung thư vú mới được khám phá, và khoảng 40,000 người sẽ mất mạng vì nó. Chúng ta không nên coi thường nó.

Menu