THIẾU SINH TỐ D (tiếp theo)
Bác sĩ Nguyễn Văn Đức
8748 E. Valley Blvd., Ste. H
Rosemead, CA 91770
(626) 288-3306
Bài kỳ này, chúng ta tìm hiểu cách định bệnh thiếu sinh tố D, cách chữa trị và phòng ngừa căn bệnh.
Định bệnh
Muốn biết trong cơ thể có thiếu sinh tố D hay không chúng ta thử máu, vì thử máu cho chúng ta biết điều này dễ dàng.
Tuy hiện giờ việc định nghĩa thế nào là thiếu sinh tố D chưa được thống nhất, nhưng theo một số chuyên gia về vấn đề này, bình thường, lượng sinh tố D (25 hydroxyvitamin D, hay được viết tắt 25OHD) trong máu chúng ta cao hơn 30ng/mL:
- Nếu trong máu, lượng này chỉ từ 20 đến 30 ng/mL: sinh tố D trong người chúng ta thiếu ít (vitamin Dinsufficiency).
- Nếu trong máu, lượng này thấp dưới 20 ng/mL: sinh tố D trong người chúng ta được xem là thiếu nhiều (vitamin Ddeficiency).
Không phải ai cũng cần phải được thử máu xem có thiếu sinh tố D không. Những người khỏe mạnh sinh hoạt, đi lại ngoài trời nhiều không cần phải thử. Nhưng những người thuộc các thành phần dưới đây nên được thử:
- Người chỉ quanh quẩn trong nhà, không thể ra ngoài trời, hoặc người đang ở trong viện dưỡng lão (nursing home) ít tiếp xúc với ánh nắng.
- Người có vấn đề với sức khỏe dễ đưa tới tình trạng thiếu sinh tố D (bệnh đường ruột, bệnh gan, bệnh thận kinh niên, …).
- Người mang bệnh rỗng xương (osteoporosis), hoặc trong quá khứ từng gãy xương dù chỉ té ngã nhẹ.
Chữa trị
Sinh tố D bán ngoài thị trường có nhiều dạng, hai dạng hay được dùng là sinh tố D2 (ergocalciferol) và sinh tố D3 (cholecalciferol). Sinh tố D3 có lẽ tốt hơn, vì là dạng tự nhiên của sinh tố D và có thể nâng cao lượng sinh tố D trong máu chúng ta hữu hiệu hơn sinh tố D2.
Người bình thường chúng ta cần 800 đơn vị (international unit) sinh tố D mỗi ngày. Người thiếu sinh tố D cần lượng cao hơn vậy, tùy thiếu nhiều hay ít:
- Thiếu sinh tố D nhiều (sinh tố D trong máu dưới 20 ng/mL): cần 50,000 đơn vị sinh tố D2 hay D3 uống tuần 1 lần hay hơn trong 6-8 tuần, sau đó uống ít nhất 800-1000 đơn vị mỗi ngày. Riêng với trẻ em, cần 1000-5000 đơn vị sinh tố D2 uống mỗi ngày trong 2-3 tháng.
- Thiếu sinh tố D nhẹ (sinh tố D trong máu từ 20 đến 30 ng/mL): cần uống ít nhất 800-1000 đơn vị mỗi ngày tùy theo tuổi, thường trong 3 tháng.
Sau 3 tháng, chúng ta thử máu lại, xem lượng sinh tố D trong máu đã lên đủ chưa (trên 30ng/mL), và sẽ điều chỉnh sự chữa trị.
Trong lúc chữa trị với sinh tố D như vậy, trong người chúng ta cũng nên có đủ calcium: 1000 mg mỗi ngày cho người từ 31 đến 50 tuổi, và 1200 mg mỗi ngày cho người trên 50 tuổi. Nguồn calcium có thể từ thực phẩm chúng ta ăn uống vào hoặc từ các dạng thuốc viên calcium mua ngoài thị trường không cần toa bác sĩ.
Tác dụng phụ của việc chữa trị với sinh tố D ít khi xảy ra, trừ khi chúng ta dùng quá nhiều sinh tố D (khiến lượng sinh tố D trong máu lên cao hơn 100 ng/mL) và calcium. Khi lượng sinh tố D trong máu lên cao hơn 100 ng/mL, calcium cũng có thể tăng cao trong máu, hoặc sạn thận có thể xuất hiện. Tốt nhất, chúng ta dùng thuốc đúng theo sự chỉ dẫn của bác sĩ, và mỗi lần đi khám bệnh, nên đem hết các thuốc theo, kể cả thuốc đa sinh tố (có thể chứa nhiều sinh tố D trong đó) mua bên ngoài không cần toa bác sĩ, để bác sĩ tính toán xem tổng lượng sinh tố D và calcium chúng ta dùng mỗi ngày có đủ chưa, hoặc có quá nhiều không.
Phòng ngừa thiếu sinh tố D
Như đã trình bày trong bài kỳ trước, sinh tố D trong người chúng ta có được từ hai nguồn: tạo ở da dưới ảnh hưởng của ánh nắng mặt trời, và hấp thu qua ruột từ các thực phẩm chúng ta ăn uống vào. Do vậy, nhu cầu sinh tố D hàng ngày của mỗi người chúng ta tùy vào màu da, tuổi tác, ra nắng nhiều hay ít, thực phẩm ăn uống vào hàng ngày, và một vài loại bệnh chúng ta đang mang có thể khiến sự hấp thu sinh tố D từ thực phẩm kém đi (bệnh đường ruột), hoặc khiến sinh tố D không chuyển hóa được sang dạng hoạt động (bệnh gan, bệnh thận kinh niên).
Nói chung, người lớn chúng ta nên ăn, uống vào 800 đơn vị sinh tố D mỗi ngày. Các vị cao niên có khi cần sinh tố D với lượng cao hơn vậy.
Sinh tố D đầy dẫy ngoài thị trường, dưới dạng viên thuốc sinh tố D riêng lẻ, pha chung trong viên thuốc vừa có calcium vừa có sinh tố D (calcium with vitamin D), hoặc pha chung trong viên thuốc đa sinh tố và muối khoáng (multivitamis and minerals, như viên thuốc One A Day for Women trong chứa nhiều loại sinh tố, muối khoáng, và 500 mg calcium cùng 800-1000 đơn vị sinh tố D).
Trẻ em cũng cần sinh tố D rất sớm, ngay vài ngày sau khi sinh, 400 đơn vị mỗi ngày. Cho trẻ dưới 1 tuổi (infants) và các trẻ lớn hơn (children), sinh tố D thường được pha chung trong thuốc đa sinh tố (chúng ta hay gọi nôm na là "thuốc bổ"), dạng giọt hay viên. Chạy chơi ngoài trời là một trong những niềm vui của tuổi thơ, nhưng chúng ta không nên cho các em dăm nắng nhiều với mục đích để có sinh tố D, vì phô mình nhiều dưới trời nắng, về lâu về dài có thể đưa đến ung thư da. Muốn có đủ sinh tố D và calcium cần cho sự phát triển xương của các em, chúng ta nên cho các em uống sữa, hoặc uống "thuốc bổ" trong có chứa calcium và sinh tố D.
Trong vòng vài năm nay, y giới nhận ra tầm quan trọng của sinh tố D đối với cơ thể chúng ta. Không đủ sinh tố D trong người, chúng ta sau dễ rỗng xương, hay té ngã, và có thể còn bị trục trặc ở một số cơ quan khác. Chúng ta nên năng ăn, uống những thực phẩm chứa nhiều sinh tố D, hoặc dùng thuốc có chứa sinh tố D, cho đủ 800 đơn vị mỗi ngày.