Menu



Đài Tưởng Niệm

Thuyền Nhân

Việt Nam

Tiếp Theo...

* CẦU NGUYỆN VÀ TƯỞNG NIỆM NGÀY THUYỀN NHÂN VIỆT NAM NĂM 2016 TẠI NAM CALI


* 40 NĂM QUỐC HẬN LỄ TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN, BỘ NHÂN ĐÃ BỎ MÌNH TRÊN ĐƯỜNG TÌM TỰ DO


* 30 THÁNG TƯ, TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN (Vi Anh)


* BI SỬ THUYỀN NHÂN (Nguyễn Quốc Cường)


* BIỂN ĐÔNG LỤC BÌNH TRÔI


* CÁI GIÁ CỦA TỰ DO


* CÁNH BÈO BIỂN CẢ (Văn Qui)


* CÂU CHUYỆN CẢM ĐỘNG VỀ CON TÀU MANG SỐ MT065


* CẦU SIÊU BẠT ĐỘ TẠI ĐÀI TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN VIỆT NAM WESTMINSTER


* CHUYỆN KỂ HÀNH TRÌNH BIỂN ĐÔNG (Nhiều Tác Giả)


* CHỨNG TÍCH ĐỂ ĐỜI: ĐÀI TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN (Vi Anh)


* CHUYẾN VƯỢT BIÊN ĐẪM MÁU (Mai Phúc)


* CHUYẾN VƯỢT BIỂN HÃI HÙNG


* CON ĐƯỜNG TÌM TỰ DO (Trần Văn Khanh)


* CÒN NHỚ HAY QUÊN (Nguyễn Tam Giang)


* DẠ TIỆC VĂN NGHỆ "LỜI NGUYỆN GIỮA BIỂN ĐÔNG" THÀNH CÔNG NGOÀI DỰ KIẾN CỦA BAN TỔ CHỨC


* ĐÀI TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN (Việt Hải)


* ĐÀI TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN TẠI QUẬN CAM (Vi Anh)


* ĐÀI TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN VIỆT NAM: BIỂU TƯỢNG THIÊNG LIÊNG CỦA NIỀM KHÁT VỌNG TỰ DO VÀ NHÂN QUYỀN


* ĐÊM DÀI VÔ TẬN (Lê Thị Bạch Loan)


* ĐI VỀ ĐÂU (Hoàng Thị Kim Chi)


* GALANG: BIA TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN VIỆT NAM BỊ PHÁ BỎ


* GALANG MỘT THỜI - MỘT ĐỜI (Nguyễn Mạnh Trinh)


* GIÁNG NGỌC PHỎNG VẤN NHÀ THƠ THÁI TÚ HẠP VÀ NỮ SĨ ÁI CẦM VỀ LỄ KHÁNH THÀNH ĐTNTNVN


* GIỌT NƯỚC MẮT CHO NGƯỜI TÌM TỰ DO (Lê Đinh Hùng)


* HẢI ĐẢO BUỒN LÂU BI ĐÁT


*"HÀNH TRÌNH BIỂN ĐÔNG: TỰ DO, MỘT NHU CẦU THIẾT YẾU, ĐÁNG ĐỂ TA ĐI TÌM"


*HÀNH TRÌNH GIAN NAN TÌM TỰ DO  


* HÀNH TRÌNH TÌM CON NƠI BIỂN ĐÔNG


* HÌNH ẢNH MỚI NHẤT CHUẨN BỊ KHÁNH THÀNH VÀO THÁNG 04-2009


* HÒN ĐẢO BỊ LÃNG QUÊN (Meng Yew Choong)


* HỘI ĐỒNG THÀNH PHỐ VINH DANH ỦY BAN THỰC HIỆN ĐÀI TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN VIỆT NAM


* HỘI ĐỒNG THÀNH PHỐ WESTMINSTER THÔNG QUA NGHỊ QUYẾT “NGÀY THUYỀN NHÂN VIỆT NAM”


* KHÁNH THÀNH ĐÀI TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN VIỆT NAM TẠI NAM CALI


* KHẮC TÊN TRÊN BIA TƯỞNG NIỆM (Việt Hải)


* LÀN SÓNG THUYỀN NHÂN MỚI


* LỄ ĐỘNG THỔ KHỞI CÔNG XÂY DỰNG ĐÀI TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN VIỆT NAM


* LỄ KHÁNH THÀNH TRỌNG THỂ ĐÀI TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN VIỆT NAM TẠI QUẬN CAM


* LỄ TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN TỔ CHỨC TRANG NGHIÊM TẠI NGHĨA TRANG WESTMINSTER MEMORIAL PARK


* LÒNG NHÂN ÁI (Tâm Hồng)


* LỜI NGUYỆN GIỮA BIỂN ĐÔNG (Thơ Thái Tú Hạp)


* MEMORIAL TO BOAT PEOPLE WHO DIED TO BE DEDICATED SATURDAY


* MỘT CÁI GIÁ CỦA TỰ DO (Trần Văn Hương)


* MƠ ƯỚC "MỘT NGÀY TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN" ĐÃ TRỞ THÀNH SỰ THẬT


* NGÀY THUYỀN NHÂN VIỆT NAM NĂM THỨ 5


* "NGÀY THUYỀN NHÂN VIỆT NAM" TỔ CHỨC TRỌNG THỂ TẠI WESTMINSTER


* NGƯỜI PHỤ NỮ SỐNG SÓT SAU CHUYẾN VƯỢT BIỂN KINH HOÀNG


* NHỮNG CHUYỆN HÃI HÙNG CỦA THUYỀN NHÂN (Biệt Hải)


* NHỮNG NGƯỜI ĐÃ CHẾT ĐỀU CÓ THẬT (Ngô Dân Dụng)


* NHỮNG THÁNG NGÀY YÊU DẤU NƠI HOANG ĐẢO (Tuấn Huy)


* NỖI BẤT HẠNH ĐỜI TÔI (Thùy Yên) 


* NỖI KHỔ CỦA MỘT THUYỀN NHÂN (Thy Vũ Thảo Uyên)


* NƯỚC MẮT CỦA MỘT THUYỀN NHÂN (Nguyễn Mỹ Linh)


* SAIGON TIMES PHỎNG VẤN MỤC SƯ HÀ JIMMY CILLPAM 4 NĂM CÓ MẶT TRÊN TÀU AKUNA CỨU HƠN 5000 NGƯỜI VIỆT NAM VƯỢT BIỂN TÌM TỰ DO TRÊN BIỂN ĐÔNG


* TÀU SẮT BẾN TRE (Tú Minh)


* THẢM KỊCH BIỂN ĐÔNG (Vũ Duy Thái)


* THẢM SÁT TRÊN ĐẢO TRƯỜNG SA


* THỊ XÃ WESTMINSTER VINH DANH TƯỢNG ĐÀI THUYỀN NHÂN


* THÔNG BÁO CỦA ỦY BAN THỰC HIỆN ĐÀI TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN VN


* THƠ LÀM KHI ĐỌC TIN THUYỀN NHÂN (Viên Linh)


* THUYỀN NHÂN: ẤN TÍCH LỊCH SỬ


* THUYỀN NHÂN VÀ BIỂN ĐỘNG


* THUYỀN NHÂN VÀ MỘT VÀI HÌNH ẢNH CỨU NGƯỜI VƯỢT BIỂN


* THUYỀN NHÂN VIỆT NAM VƯỢT BIÊN, TỬ NẠN, ĐẾN BỜ TỰ DO ĐÃ GIÚP NHÂN LOẠI NHÌN RÕ ĐƯỢC CHÂN TƯỚNG CỦA CỘNG SẢN (Lý Đại Nguyên)


* TRÔI GIẠT VỀ ĐÂU (Nguyễn Hoàng Hôn)


* TRỞ VỀ ĐẢO XƯA... (Nguyễn Công Chính)


* TỪ TẤM BIA TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN Ở GALANG NHÌN RA CON ĐƯỜNG HÒA GIẢI


* TƯỢNG ĐÀI THUYỀN NHÂN VIỆT NAM ĐÃ CHÍNH THỨC ĐƯA VÀO WESTMINSTER MEMORIAL PARK


* TƯỢNG ĐÀI THUYỀN NHÂN ĐÃ ĐƯỢC ĐẶT VÀO VỊ TRÍ AN VỊ TRONG KHUÔN VIÊN WESTMINSTER MEMORIAL PARK


* TƯỞNG NIỆM QUỐC HẬN 30-4-2012

* VĂN TẾ THUYỀN BỘ NHÂN ĐÃ BỎ MÌNH TRÊN ĐƯỜNG TÌM TỰ DO


* VƯỢT BIỂN (Thanh Thanh)


* VƯỢT BIỂN MỘT MÌNH (Nguyễn Trần Diệu Hương)


* XIN VỀ ĐÂY CHỨNG GIÁM, AN GIẤC NGÀN THU


* XÓA DẤU VẾT TỘI ÁC (Phạm Phú Minh)


 Saigon Times USA

 

 

Ý NGHĨ NGÀY ĐẦU NĂM

 

NGUYỄN MẠNH TRINH

    

Ngày đầu năm. Một năm đi vèo qua.Nhưng vẫn có một chút âm hưởng .Thế mà .  Hàng chữ vẫn còn nguyên trên trang giấy trắng. Biết viết gì đây để khai bút nhân dịp đầu năm. Năm nay, lễ vào dịp cuối tuần nên thời giờ cũng có phần thoải mái. Có năm , đầu năm đi làm như thường lệ , buổi sáng nhìn xa lộ dày dặc màn sương mà lại nghĩ  đến câu thơ Cao Tần, lái xe đi từ căn nhà tòng teng đỉnh dốc để thấy đời mình cũng   chênh vênh theo.

Hai  mươi sáu năm ở  xứ người mà sao nhanh quá.  Năm tiếp năm , tháng tiếp tháng, ngày lại ngày, cuộc sống vèo qua, bao nhiêu thăng  trầm , bao nhiêu mưa , bao nhiêu nắng. Trong ký ức , sao mhạt nhạt những niềm nhớ. Trong giấc ngủ , hiu hắt biết bao những giấc mộng ấu  thời.  Ngày nào , hăng hái những ôm ấp, làm đẹp cho đời , làm đẹp cho mình. Sống cho ra sống, như chuyện lập thân ngày xưa , gánh  vác cuộc nhân sinh.  Dù biết rằng mình  là một người may mắn trong cuộc đời , nhưng sao vẫn thấy  nao nao khi nghĩ về những cơn mơ ngày ấy. Chí lớn chưa về bàn tay không…

Hai mươi sáu năm. Từ ngày bắt đầu học một nghề và bắt đầu vướng vào một nghiệp.Bắt đầu từ tuổi ngoài ba mươi, vừa làm vừa học để có một nghề mưu sinh nhưng cũng cảm khái biết bao với những năm ngần ấy chập chững nghiệp cầm bút. Làm thơ , viết văn, mới đầu chỉ là để trang trải tâm sự của mình nhưng sau lại trở thành  một công việc  kết thành từ sự say mê .  Viết và sống,  sống và viết , như hai mặt âm dương của cuộc nhân sinh. Mỗi năm , ở vào thời điểm như hôm nay, trong cái bắt đầu  của cuộc tuần hoàn mới, tránh sao khỏi được sự ngoái nhìn về một năm đã qua. ..

Có người bạn, hỏi tôi , bạn nghĩ gì về văn học Việt Nam qua một nam đã qua. Tôi hơi tức cười, vì mình là người hay đặt câu hỏi ấy   với các văn nghệ sĩ nhân những cuộc phỏng vấn đầu năm. Những chữ như : nghĩ gì, nhân xét,  đánh giá… dường như quen thuộc lắm. Thế mà, bây giờ bị hỏi ngược lại. Cũng y hệt một câu hỏi…

Thực ra, đã có nhiều người đã suy nghĩ và trả lời câu hỏi tuy ngắn nhưng phức tạp ấy.  Nhìn vào thực trang, thực khó mà có câu trả lời bao quát được hết các sinh hoạt văn chương , từ trong ra ngoài nước. Người viết ,  ở nhiều lứa tuổi khác nhau, sinh sống ở nhiều môi trường địa bàn khác nhau , mỗi người một nét nên cũng khó để phân tích thành những trường phái hay khuynh hướng. Người đọc, nhất là ở hải ngoại , thì dần dần bị hao mòn đi.  Có một nhà văn  cho rằng có sự lão hóa trong cả người viết cũng như người đọc . Và như thế , tương lai  của nền văn học ấy cũng chẳng sáng sủa gì lắm.

Trước đây, cũng đã có người phê phán rằng người viết ở hải ngoại bị đóng khung trong những  thiên kiến  và chỉ viết được những tác phẩm chỉ tồn tại được một thời.  Những đề tài như tù cải tạo, như những cuộc vượt biên , hay tố cáo những hà khắc chính trị,,, sẽ bị nhàm đi  và từ từ không còn giá trị nữa . Vị trí của người cầm bút sẽ dần dần mất đi tính lưu vong đối kháng với chế độ đương thời . Ngược lại, những đế tài về con người muôn thuở hay lịch sử rốt cuộc sẽ là đề tài lớn vàvượt qua được sự đào thải của thời gian.

Nhà văn Solhzenitsyn đã viết bài diễn văn nhận giải Nobel  văn chương và nêu rõ tính chất của những người viết văn lưu vong đứng về phía đối kháng với chế độ độc tài. Tác phẩm của ông như”  One Day in the Life of Ivan Denisovich” hay “ The Gulag Archipelago” mặc dù viết về ngục tù, mặc dù rõ ràng tính chất phản kháng nhưng vẫn có giá  trị về sau này, cả khi chế độ Cộng Sản đã sụp đổ.

Như vậy, không phải là  những đề tài phản kháng chế độ là những đề tài chỉ có giá trị nhất thời. Ngược lại,  nếu ở những cây bút  có nghệ thuật diễn tả cao,  sẽ là một yếu tố để làm tác phẩm vượt qua được sự đào thải của thời gian.

Những sự tiên đoán thường ít chính xác. Các nhà văn nhà thơ có uy tín như Võ Phiến, Nguyên Sa,..  khi  viết  về tương lai của văn học  Việt Nam ở hải ngoại thường có sự dè dặt. Bởi, trong thực tế, có rất nhiều sự kiện bất ngờ. Tới hôm nay,  nền văn học ấy vẫn là một thực thể  mà những người trong nước dù khác chính kiến cũng không phủ nhận được.  Có rất nhiều khó khăn, từ người viết đến độc giả, từ môi trường sống cũng như yếu tố để phát triển ,  .. tất cả tưởng như là những điều chẳng thể vượt qua. Nhưng, rồi sinh hoạt vẫn có sinh khí,  có tác phẩm đến tay người đọc, có những tạp chí văn chương dù sống không mạnh mẽ lắm nhưng cũng  là những diễn đàn có tính chuyên nghiệp cao và thể hiện được những ưu tư cũng như khát vọng của người cầm bút.

Một tác gỉa trẻ , nhà văn Cổ Ngư , hiện sinh sống tại Pháp nói về  suy nghĩ của mình trong sinh hoạt văn học hiện thời:

“ … Một trong những mối ưu tư lớn của người viết hải ngoại là làm sao sách của họ in ra đến được tay người đọc vì người Việt ở reỉ rác khăp nơi và khôngphaỉ ở nơi nào có người Việt cũng có thể tìm được một nhà sách hay một quầy tạp hóa nhận bán sách báo Việt. Chuyện gửi sách báo qua đường bưu điện ( hay mua sách qua internet) cũng gặp khó khăn do chi phí gửi khá cao. Do hoàn cảnh đặc biệt , sách báo Việt ở hải ngoại hoàn toàn không qua bất cứ một sự kiểm duyệt nào ngoài sự đánh giá cũa người đọc. Điều này khác so với sách viết bằng tiếng bản xứ, xuất bản tại nơi có người Việt sinh sống( thí dụ sách viết bằng tiếng Pháp xin giấy phép xuất bản tại Pháp) hoặc sách in tại  Việt Nam…”

Thực ra, ở Hoa  Kỳ, in sách Anh ngữ  không cần xin phép xuất bản , theo tôi hiểu.   Tuy có nhiều nhà văn cho rằng họ vẫn chưa có tự do sáng tác ở hải ngoại, vì có nhiều áp lực  tạo sức ép khi sáng tác.  Nhưng cũng có người , tỉ dụ như Cổ Ngư thì  cho rằng anh rất thoải mái khi sáng tác tại hải ngoại :

“.. Thế còn tôi? Tôi viết văn , làm thơ cho ai? Hình như ngay tự đầu tình yêu và niềm say mê của tôi dành cho chuyện viết văn làm thơ, đặt nhạc , vẽ tranh chụp ảnh đóng kịch.. đều ngang bằng nhau, cái gì cũng thích, nên cái gì cũng làng nhàng chẳng đâu vào đâu! Tất cả những gì tôi làm đều có một đối tượng đầu tiên cái tôi đáng yêu cái tôi đáng ghét! Tôi có hứng,   tôi thích chí, tôi làm . Làm xong , ưng ý tôi giữ lại., không hài lòng, tôi vứt bỏ . Không ai ép, không ai buộc , không ai đe dọa, không ai bán mua đổi chác. Cái vòng tròn đầu tiên , mắt bão, lỗ rốn, người thưởng thức đầu tiên, chính là người tạo tác. Người ta viết nhật ký để ai đọc, nếu không phải để mình tự nhận ra chính mình.? Sáng tác , đối với tôi cũng là một cách để nhận ra chính mình. Đôi khi ngẫm lại một đoạn văn, một bài thơ , một bức phác họa đã lâu không động đến tôi chợt nhớ lại những cảm nhận đã thấm, những suy nghĩ đã từng những rung động đã có về bản thân về người đối diện về đám đông lao xao chung quanh về cuộc sống ở một nơi chốn nhất định trong một thời điểm nhất định. Bằng sáng tác tôi tự soi gương và biết mình hiện hữu  biết mình từng có và mất những gì mơ ước và chối bỏ những gì  Bằng sáng tác tôi muốn bày tỏ muốn san sẻ “ một phần của tôi” đến người chung quanh đồng thời hấp thụ trở lại , tập sống suy nghĩ  , hành động như như một hoặc nhiều người khác. Vì vậy khi đối tượng đầu tiên, bản thân người sáng tác  có thực sự yêu mến và rung động  với tác phẩm thì may ra  tấm chân tình đó  mới lan tỏa được ra những người xung quanh tác  phẩm mới tìm được mối tương giao với người thưởng ngoạn.  Thế nhưng chỉ có rung cảm nghệ thuật và tấm chân tình không thôi hình như chưa đủ, hình như chỉ là sự tự phát với khuôn dáng trong gương nhìn mải cũng nhàm , dù ai ai cũng mang trong ngườiit nhiều hình bóng của Narcisse. Người sáng tác khó nhất là biết tự mình vượt qua chính mình. Và chỉ có cách duy nhất  để có thể thực hiện điều ấy  là phải học hỏi không ngừng những kỹ thuật ,phát kiến   mới và không ngại đem áp dụng thử nghiệm vào tác phẩm của mình. Nếu những kỹ thuật , phát kiến  mới ấylại do chính bản thân sáng tạo thì còn gì tuyệt vời hơn nữa ! Ngạn ngữ  Trung Hoa cách đây nghìn năm đã có câu” sự học như con thuyền ngược nước , không tiến ắt thoái “, nay n, nếu còn không học hỏi sự thể sẽ trôi dạt về đâu? Mấy năm trở lại đây , các bài viết của vài nhà nghiên cứu phê bình văn học đăng trên một số tạp chí văn học đã thực sự khuấy động sự yên tĩnh của những người viết Việt già nua “ Già nua “ ở đây không có quan hệ với số tuổi đời, mà ở cách suy nghĩ  và lối sáng tác…”

Có rất nhiều chia sẻ của cá nhân tôi với lời phát biểu của  Cổ Ngư. Quả thật , khi đã  cầm bút , cái mà mình muốn trước tiên là phải vượt qua được chính mình. Phải hơn trước, phải hay hơn trước và nhất là khác với cái của chính mình lúc trước.  Thú thực tôi đã xé rất nnhiều bài thơ khi mà âm vận và chữ nghĩa vẫn mang mang một chút gì  giống những bài thơ trước của mình. Xé vụn những trang thơ ấy quả là một điều không vui nhưng biết làm sao.

Tôi cũng lại chia sẻ với Cổ Ngư về cái điều phải học. Có những điều, tự mình khám phá ra thật khó khăn và tốn thời giờ nhưng khi đã học ở sách vở hoặc trường lớp  thì dễ dàng hơn nhiều.   Tôi nghĩ có lẽ suốt đời mình phải học vì  thực ra càng học , càng đọc thấy vỡ ra nhiều diều thú  vị.  Biển kiến thức mênh mông biết bao và quả thật tôi rất bất bình khi có một nhà văn tuyên bố rằng đã thành người cầm bút có ” danh” rồi thì chằng cần phải học nữa. Nếu có người  nói vẫn còn học thì đó chỉ là một lối làm dáng kiểu cách như lối nói của nhà thơ Bùi Giáng.  Có mấy ai, với cái gọi là “ thiên bẩm “ của mình mà không cần học hỏi để thành một nhà văn đúng nghĩa. ..

Nhà văn Trần Hữu Thục đã viết  về một trường hợp sáng tác với tất cả nhữngtrăn trở :

“..Ai từng trải qua kinh nghiệm sáng tác mới thâm cảm hết nỗi đau đáu của những thai nghén nghệ thuật. Lặn ngụp trong thực tế, tiếp cận với sự vật, nhìn ngắm, suy ngẫm , tiếp nạp, tích lũy trong tâm, và rất nhiều khi phải ghi chép lại. Rồi giữa đống hỗn độn những chi tiết sần sùi, thô nhám  mờ mịt đó , anh ngồi một mình( ai cũng sáng tác một mình)anh  vận dụng trí thức , trí tưởng tượng, ký ức để tái hiện hiện thực biến chúng thành câu , thành chữ. Viết rồi xóa, sắp ngược sắp xuôi, đọc đi đọc lại. Lắm khi viết bao nhiêu trang, tưởng xong, bất đồ xé bỏ đi để bắt đầu viết lại. Cũng lắm khi, ngồi hàng giờ, chẳng viết được chữ nào xuống giấy. Đôi khi cả tháng, hễ ngồi xuống bàn viết là cắn bút, đầu óc đâu có thiếu chi tiết nào thế mà cứ tưởng như rỗng không chẳng moi ra được điều gì để ghi lại. Có lẽ đây là cái đáng sợ nhất của một nhà văn , nhà thơ. Phải chăng đó là nỗi bơ vơ mà Nguyễn Hưng Quốc muốn nói. Không những bơ vơ mà còn xót xa , bứt rứt , khổ sở…”

Khi viết, có mấy ai còn thắc mắc . Viết cái gì , viết cho ai , và viết để làm gì? Tôi nghĩ , chắc đó là nỗi niềm  chung của những người  cầm bút.  Nhưng  chắc không phải là thái độ của một thí sinh đang hết sức mình trước trang giấy trắng của cuộc khảo thí.  Những  tác giả ở hải ngoại có nhiều người coi việc cầm bút  là một công việc buông xả  để vượt qua được những gay cấn của cuộc sống. Nghệ thuật vô tình thành một đóa hoa trang điểm cho những ngày tháng náo  động nhưng vô vị của kiếp lưu lạc ở xứ người. Cũng có người  coi công việc sáng tác là một cố gắng tìm lại chính diện mạo của đời sống mình. Trong tiến trình suy tư , họ hy vọng kiếm ra được những góc cạnh, những u uẩn của cuộc sống từ thực tế ngồn ngộn đầy biến cố, đầy phức tạp. Cũng có người , chọn lựa vị trí của một người tị nạn, mang trường hợp của mình và những người cùng cảnh ngộ và những  nỗi niềm đã có từ khi còn sống ở trong nước , một cuộc sống mà họ coi là “ sống lưu vong trong chính đất nước của mình:.Họ chọn một thái độ, quyết liệt bầy  tỏ một lập trường. Lập trường của phản kháng đối đầu với chế độ hiện hữu …

Trên thực tế, văn học ở hải ngoại đã tồn tại như thế nào.?  Số lượng sách in và phát hành cũng ở mức lạc quan. Người viết, cũng có nhiều  người đã ra đi rời bỏ cuộc sống  hoặc ngưng cầm bút nhưng cũng có những cuộc khởi hành bắt đầu của những người viết mới.  Nhất là , ở những người trẻ  bát đầu cho một nền văn học di dân. Họ viết bằng Anh ngữ nhưng vẫn giữ được những tâm tình của trái tim Việt nam..

Tác giả Nguyễn văn Lục trong một bài viết nhận định về một số những khuôn mặt tác giả ở hải ngoại đã viết:

“Điều đó cảnh báo một tương lai không sáng sủa gì cho văn học di dân. Đã thế sự nghiệp văn chương thì nhiều người còn mỏng. Và vẫn là một htứ văn chương nghiệp dư, Cứ nhìn những nhà văn viết bằng tiếng ngoại quốc không khỏi làm chúng ta suy nghĩ.Những Linda Le , Monique Truong,  le thi diem thuy, Pedro Nguyen, Valerie Tong Cuong,..phải chăng muốn trở thành chuyên nghiệp thì chỉ có con đường chọn viết văn bằng ngoại ngữ..”

Thực ra, không phải tất cả những nhà văn viết bằng tiếng bản xứ đều chuyên nghiệp và không có tính nghiệp dư. Có nhiều người  cầm bút như một công việc tay trái.Tay phải cho nghề , tay trái cho nghiệp. Mai Elliot làm việc trong lãnh vực ngân hàng, Lan Cao , Duong như Nguyện là luật sư, Mông Lan, Barbara Tran, Trinh thi Minh Ha , Hoa Nguyen,  Aimee Nguyen  dạy  học.. Nhưng nhiều khi họ cũng phải chọn lựa như trường hợp Monique Truong  giữa nghề và nghiệp.

Khác với những nhà văn viết bằng Việt ngữ, những nhà văn viết bằng tiếng bản xứ  đã có những môi trường sáng tác khác. Người đọc và người viết đã khác tâm tư, đã lã nếp sống, đã khác biệt văn hóa. Viết không còn là một sự   chia sẻ tâm tư nữa mà là trình bày, tạo dựng một thế giới khác để cho người lạ bước vào. Thế giới của hội nhập ấy, để người đọc hiểu biết được dù bàng bạc nếp sống và nếp nghĩ của những người mới đến định cư, làm lại cuộc đời ở những thời điểm khắc nghiệt đòi hỏi cố gắng vượt bậc để có thể tồn tại. Thay vào sự chia sẻ, là kích thích hiếu kỳ. Thế giới ấy còn nhiều khám phá. Con ngườin ấy còn nhiều khó hiểu. Những biến cố của cà một đời người, từ nét chân thực, co 1nét phác thảo của văn hóa Đông Phương, sẽ là đề tài của nhiều trang sách nhiều hứng thú…

Có sự khó nghĩ trong việc xác định căn cước của những nhà văn gốc Việt viết bằng ngôn ngữ bản xứ. Đôi khi, họ ở trong dòng văn chương di dân . Đôi khi họ lại được kể trong dòng văn học lưu vong. Nhưng dù với loại căn cước nào , thì cũng là những người cầm bút viết bằng tâm tình và trái tim Việt Nam.

Còn hiện tương lão hóa, theo nhiều nhận định cũng là một hiện tượng tốt.  Lão hóa , cũng có khi là trẻ hóa như bài kệ của thiền sư Mãn Giác.  Xuân sinh , hạ trưởng , thu liễm , đông tàng,chu kỳ ấy là tự nhiên của trời đất . Hôm nay ,  trong ngày xuân , nghĩ về văn học Việt Nam hải ngoại, tự nhiên nhớ đến những câu thơ xuân dịch thơ  thiền sư Mãn Giác :

 

Xuân ruổi trăm hoa rụng

Xuân đến trăm hoa  cười

Trước mắt việc đi mãi

Trên đầu già đến rồi

Đừng tưởng xuân tàn hoa rụng hết

Đêm qua sân trước nở cành mai.

 

Và như thế, có phải là ý nghĩ lạc quan nhất …