TẠI SAO NẮNG ẤM
TÌNH THƯƠNG CÓ
LES FEUILLES MORTES?
Les Feuilles Mortes
Việt Hải Los Angeles (Bổ túc bài Phong Vũ)
Tôi đọc bài viết của anh Phong Vũ, anh chừa cho tôi một hàng cứu bồ tên bài hát của chi Ngọc Hà. Vì đây là một chủ đề dài nên tôi xin phép bổ túc dài dòng luôn. Cũng là vì liên quan đến emcee có tính hài hước Bửu Tịnh.
Bài này cũng để cám ơn tất cả tham dự viên đã đem nụ cười, đem niềm vui đến nhạc sĩ Anh Vũ vững niềm tin sẽ đánh bại cơn bệnh ung thư ác tính ác ôn, để Anh Vũ ngạo nghễ đứng vững mãi với các con, khi cơn bệnh ung thư chính thức bỏ chạy thì Câu Lạc Bộ Tình Nghệ Sĩ cùng tất cả thân hữu đêm June 4th trở lại sân khấu Paracel như lời chia tay hôm nọ, khi đồng hồ chỉ 11:30PM, Anh Khoa, và Anh Vũ mệt phờ râu nghe trong tiếng hát nửa khuya vọng về Tình Ca Người Đi Biển, Chiều nay ra khơi, thoáng thấy mắt em nhuốm buồn... rồi Ô Mê Ly vang dội từ một góc trời San Diego. Hát say sưa như chưa từng bước lên sân khấu broadway Paracel ... Nhịp 2/4 vui tươi, rộn ràng Như Ngọc Hoa và Cẩm Sa song ca quên thời gian bước Fox/Calypso nhịp nhàng uyển chuyển thấy thèm quá sá, đôi uyên ương năng động qua hợp âm Rê trưởng vang vang lời chúc mừng cho nhạc sĩ Anh Vũ:
Ô mê ly, mê ly!
Ô mê ly, mê ly đời ta!
Ô mê ly đời sống với cây đàn
Tình tính tang dạo phím rồi ca vang
Chiều êm êm nhìn phía xa mây vàng
Dục lòng ta dạo khúc ca với đàn...
Thưa vâng, trở lại chủ đề chính của bài viết, tôi xin gửi chút kỷ niệm về bài tình ca mà chị Ngọc Hà ca song ngữ Anh Pháp Les feuilles mortes, phổ thơ Jacques Prévert, nhạc Joseph Kosma, Autumn leaves, lời Anh ngữ do nhạc sĩ Johnny Mercer viết.
Les feuilles mortes (Mùa Thu lá úa/Autumn leaves) là bản tình ca về mùa thu chia tay, nhạc phẩm ra đời với những biến cố buồn thảm của nước Pháp vào năm 1945 có thể xem là một trong những bài hát nổi tiếng nhất của nước Pháp và là một trong những giai điệu phổ biến nhất của loài người, với nhạc của nhạc sĩ gốc Hung gia lợi là Joseph Kosma và lời của nhà thơ lớn trong văn học Pháp là Jacques Prévert. Khoảng năm 1947-1949, bài hát được Johny Mercer viết lại lời Anh ngữ với tựa Autumn leaves và thành công vang dội khắp thế giới. Tại xứ Việt Nam number one của ta, bài hát được biết đến với tựa Mùa lá rụng với khúc điệp khúc “Chuyện tình đôi ta, đẹp tựa ngàn hoa,… “.
Này bạn ta, bạn có biết là đã có hơn 600 ca sĩ thu bài hát này, nổi tiếng nhất vẫn là giọng ca của Nat King Cole, Yves Montand, Edith Piaf, Juliette Greco, Andrea Bocelli, và Ngọc Hà,... Riêng mình thì muôn thuở vẫn thích giọng ca của Yves Montand và Ngọc Hà của xứ ta; Giọng Ngọc Hà trên sân khấu broadway Paracel đêm nào nhạc sĩ Dương Viết Điền thẩm định là mỗi khi Ngọc Hà cất tiếng hát nhạc Tây thì hihihi... Tây thiệt, Tây Canada như Françoise Hardy, Nana Mouskouri, Mireille Mathieu, Céline Dion hay Sylvie Vartan ngã mũ chào thua mà thôi. Bởi vì theo sự giải thích của Dương nhạc sĩ thì ca sĩ Ngọc Hà ca chuẩn giọng bà đầm Tây Gauloise, ca có hồn một mang góc trời Paris về lại sân khấu broadway Paracel đêm ni.
Edith Piaf - Autumn Leaves (Les Feuilles Mortes):
Thành thật cám ơn hai ông anh Phong Vũ và Dương Viết Điền đã cho mình pagoda ride xuống Orange county góp mặt đêm Nắng Ấm Tình Thương. Nếu không có ride chùa quá giang, mà Việt Hải phải chạy bằng skateboard hay kidscooter trên freeway 405 đầy rủi ro và nguy hiểm, không chừng 3 người bạn vàng Lê Thúy Vinh, Cao Minh Hưng và Minh Tuấn sẽ trở lại sân khấu broadway Paracel thực hiện buổi Nắng Ấm Tình Thương number two, tất cả cho Việt Hải Los Angeles.
À, mà nì, bài tình ca Les feuilles mortes, phổ thơ Jacques Prévert, nhạc do Joseph Kosma sáng tác vào năm 1945, tức 8 năm trước khi Việt Hải được đầu thai trên cái cõi đời ô trọc ni. Bài hát nguyên thủy của Pháp đã nổi tiếng cả thế giới như đã nói, được tay phù thủy âm nhạc gốc Hung Kosma viết theo kiểu phiên khúc và điệp khúc. Prévert viết hai phiên khúc, nhưng phần nhiều ca sĩ chỉ hát phiên khúc thứ nhất. Bản mang lời Anh ngữ với tựa đề là Autumn leaves thì phần nhiều chỉ hát điệp khúc mà thôi. Phần điệp khúc này rất nhịp nhàng bắt tai nghe dễ dàng, điệp khúc được Kosma viết ra theo một giai điệu của Johann Sebastian Bach. Lý ra madame Lê Văn Khoa, aka ca sĩ Ngọc Hà đã dự trù sẽ ca bài Chia Tay, (dịch sát nghĩa tiếng Anh English for today ở Hội Việt Mỹ ngày xưa là Farewell hay Bye-bye my love, tiếng Pháp là Adieu mon amour, tiếng Phù Tang của docteur Peter Morita là Sayonara Saiai no hito, tiếng Mễ của bà láng giềng là Adios amor), chính ra bài ca Chia Tay có tên Anh ngữ là Memory, khi GS Lê Văn Khoa rơi vào tình trạng sức khỏe buồn thiu, nên người đã sáng tác bài hát ni riêng tặng cho hiền nội là ca sĩ Ngọc Hà, trong lần rehearsal ca sĩ Ngọc Hà ca bằng giọng mezzo soprano, ôi thật là tuyệt vời tâm tư.
Chương trình Nắng Ấm Tình Thương tại sao có Les Feuilles Mortes?
Số là vì vào giờ thứ 25, Hoàng thân emcee Nguyễn Phúc Bửu Tịnh mang nguyên sư đoàn Nai Đồng Quê (Deerfield) vào sân khấu broadway Paracel yễm trợ tất cả cho Anh Vũ. Deerfield, theo GS Nguyễn Phúc Bửu Tịnh được Việt hóa là Đồng Nai, nhưng GS Tequila Sunrise Lê Bình Bắc Cali Việt hóa là Nai Đồng Quê gần gủi với thiên đường ba-xi-đế Bà Quẹo nhiều hơn.
Nhóm Tennis Deerfield gồm nhiều tay quần vợt cự phách thuộc liên trường Jean Jacques Rousseau và Marie Curie, vốn là thân hữu của Hoàng thân Bửu Tịnh, họ yêu cầu ca sĩ Ngọc Hà cho thưởng ngoạn nhạc Kosma, thơ Prévert; Vã lại, hai nhạc sĩ Anh Vũ và Dương Viết Điền muốn nghe bài Les feuilles mortes, và Autumn leaves bằng song ngữ Pháp - Anh.
Les Feuilles Mortes - Yves Montand:
http://www.youtube.com/watch?v=AMs0Y38pFR4&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=uBd2H1Newm8&feature=related
Này nhé, bà con ta thường quen thuộc với những bài hát như Torna a Surriento của De Curtis, Le beau Danube bleu (célèbre valse Viennoise) của Johann Strauss, Les flots du Danube (valse impériale) của Josef Ivanovici thì tại sao không Les feuilles mortes của Kosma với Ngọc Hà của xứ Việt ta chứ nhỉ ?
Theo ca sĩ Ngọc Hà cho biết trên sân khấu broadway Paracel đêm tất cả cho Anh Vũ thì phim "Những cánh cửa đêm" (Les portes de la nuit) được trình làng tại Paris năm 1946, Việt Hải vẫn chưa chịu đầu thai làm người dương thế. Phim do nhà đạo diễn Marcel Carne. Vai nam chính là bộ mặt văn nghệ quen thuộc Yves Montand của thủ đô Paris, mà ông được biết như là một danh ca Pháp được thế giới ngưỡng mộ, từ thuở xa xưa của thập niên 50. Theme song của phim ni, "Les portes de la nuit", thì là bài tình ca Les feuilles mortes, sự cộng hưởng do chút Kosma và chút Prévert. Trong phim thì lẽ dĩ nhiên bài ca Les feuilles mortes được Yves Montand trình diễn là cái chắc rồi. Theo đạo diễn Marcel Carne thì ca sĩ Ngọc Hà khi ấy chưa chịu xuất hiện, vì phim khởi sự quay vào năm 1945.
Les Feuilles Mortes - Yves Montand:
http://www.youtube.com/watch?v=57IemB7EexQ&feature=related
Ảnh hưởng bài nhạc của Kosma viết theo với bối cảnh buồn bã và ảm đạm của truyện phim. Vào thời kỳ nước Pháp vừa được Đồng minh giải phóng. Người ta còn nghi kỵ, nhìn trước ngó sau bằng những con mắt ngờ vực, sau một thời gian lao đao, lận đận mà nước Pháp bị bọn ác ôn Đức Quốc Xã chiếm đóng. Người ta đang hàng ngày tìm cách truy lùng, vạch mặt chỉ tên những phần tử tay sai (collaborateurs) với quân ác ôn phát xít Đức. Phim kể là vào một mùa đông sau ngày nước Pháp được giải phóng, nhân vật Jean Diego gặp lại người bạn cũ của mình là Raymond Lecuyer, lúc bấy giờ đang lang thang không nhà không cửa. Gặp lại bạn cũ, Raymond nói với bạn rằng anh ta biết đoán hậu vận, biết tương lai. Raymond bói rằng bạn mình sẽ gặp một người con gái đẹp nhất trên đời này, tin không hỡ bạn? Bạn của Jean có tài chiêm tinh thực hay không thì không ai biết, chỉ biết là ngay chiều hôm đó, Jean quen với một cô gái thật xinh xắn tên là Malou. Chỉ một thời gian ngắn, Jean khám phá ra rằng người anh trai của người yêu mình chính là tay đã từng chỉ điểm cho lực lượng An Ninh "Gestapo" của Đức theo bắt Raymond, úi chao ơi, còn gì đau bằng nhi?
Các dàn nhạc thuở ấy khi hòa tấu bài Les feuilles mortes thì chỉ chơi một đoạn giữa của toàn bài thơ Prévert do Kosma phổ nhạc. Khi Yves Montand hát bài đó trong phim thì lại hát trọn bài. Toàn bài thơ Prévert được phổ nhạc dài 32 câu. Riêng bài Les feuilles mortes hay The autumn leaves do Nat King Cole hát, chỉ có vỏn vẹn 8 câu.
Trích tám câu đó trong bài thơ bất hủ của Jacques Prevert nhé:
"C'est une chanson qui nous ressemble"
"Toi qui m'aimais et je t'aimais"
"Nous vivions tous les deux ensemble"
"Toi qui m'aimais, moi qui t'aimais"
"Mais la vie sépare ceux qui s'aiment"
"Tout doucement, sans faire de bruit"
"Et la mer efface sur le sable de l'oubli"
"Les pas des amants désunis"
Tạm dịch cho thoát ý:
"Đấy là một bài hát giống như truyện tình của đôi ta"
"Ngày đó có em yêu anh, và anh yêu em"
"Thế rồi cũng ngày ấy mình chung sống bên nhau"
"Những ngày tháng em yêu anh, và anh yêu em"
"Nhưng cuộc đời thì thường lại hay chia lìa những kẻ yêu nhau"
"Cuộc đời nó tách lìa chúng ta một cách nhẹ nhàng êm thắm, chẳng có ồn ào "
"Và rồi sóng biển cứ thế mà xóa đi trên bờ cát của lãng quên"
"Những dấu chân của hai kẻ yêu nhau nay đã ly tan "
Johnny Mercer khi viết lời tiếng Anh cho bài "Autumn leaves" thì vẫn giữ được cái ý chia lìa như trong bài thơ của Prévert, nhưng lời lẽ ở đây không có cái buồn tuyệt vọng, vĩnh viễn như trong nguyên tác. Trong "Autum leaves", sự ngăn cách vẫn có thể mới chỉ là một sự tạm biệt:
"The falling leaves, drift by my windows. The Autumn leaves of red and old. I see your lips, the Summer kisses, the sunburned hands I used to hold. Since you went away, the days grow long. Anh soon I hear Old Winter song. But I miss you most of all, my darling, when the Autumn leaves start to fall "
Tạm dịch ý:
"Những chiếc lá (Thu) rơi cứ thế bay là đà qua những khung cửa kính nơi nhà tôi. Những chiếc lá Thu sắc đỏ và vàng. Tôi tưởng chừng như còn thấy đâu đó đôi môi em, nhớ lại những nụ hôn trao nhau trong những ngày Hè, nhớ lại đôi bàn tay rám nắng mà tôi vẫn nâng niu trong tay. Kể từ ngày em đi thì ngày lại ngày cứ thế mà thêm dài ra. Rồi đây chẳng mấy chốc tôi sẽ lại nghe những âm vang của mùa Đông xưa cũ. Thế nhưng em yêu ơi, tôi cảm thấy trống vắng và nhớ em hơn cả là vào những ngày khi những chiếc lá Thu kia bắt đầu rơi !"
Sau đây là lời gốc bằng tiếng Pháp và bản dịch nghĩa tiếng Việt ta hay ngôn ngữ number one của chúng mình.
LES FEUILLES MORTES
Oh! Je voudrais tant que tu te souviennes
Des jours heureux où nous étions amis.
En ce temps-là la vie était plus belle,
Et le soleil plus br#lant qu’aujourd’hui.
Les feuilles mortes se ramassent à la pelle.
Tu vois, je n’ai pas oublié…
Les feuilles mortes se ramassent à la pelle,
Les souvenirs et les regrets aussi
Et le vent du nord les emporte
Dans la nuit froide de l’oubli.
Tu vois, je n’ai pas oublié
La chanson que tu me chantais.
Refrain:
C’est une chanson qui nous ressemble.
Toi, tu m’aimais et je t’aimais
Et nous vivions tous deux ensemble,
Toi qui m’aimais, moi qui t’aimais.
Mais la vie sépare ceux qui s’aiment,
Tout doucement, sans faire de bruit
Et la mer efface sur le sable
Les pas des amants désunis.
Les feuilles mortes se ramassent à la pelle,
Les souvenirs et les regrets aussi
Mais mon amour silencieux et fidèle
Sourit toujours et remercie la vie.
Je t’aimais tant, tu étais si jolie.
Comment veux-tu que je t’oublie?
En ce temps-là, la vie était plus belle
Et le soleil plus br#lant qu’aujourd’hui.
Tu étais ma plus douce amie
Mais je n’ai que faire des regrets
Et la chanson que tu chantais,
Toujours, toujours je l’entendrai!
Phỏng dịch nhé:
NHỮNG CHIẾC LÁ KHÔ
Ôi, anh mong rằng em vẫn còn nhớ
Những ngày hạnh phúc khi chúng mình vẫn còn làm bạn.
Thời ấy cuộc đời đẹp hơn
Và Mặt Trời rực rỡ hơn giờ đây.
Những chiếc lá khô vun lại thành từng xẻng.
Em thấy đấy, anh nào có quên…
Những chiếc lá khô vun lại thành từng xẻng.
Những ký ức, những luyến tiếc cũng vậy.
Và những cơn gió từ phương Bắc mang chúng đi
Trong màn đêm lạnh lẽo của quên lãng.
Em thấy đấy, anh nào có quên
Khúc ca mà em vẫn thường hát cho anh.
Điệp khúc:
Đó là một khúc ca giống như chúng mình
Em yêu anh, và anh yêu em.
Mình sống cùng nhau, hai đứa chúng mình.
Em yêu anh, và anh yêu em.
Nhưng cuộc đời chia xa những đôi yêu nhau
Nhẹ nhàng như không, chẳng chút ồn ào.
Và biển cả xóa đi trên cát
Dấu chân của những cặp tình nhân đã chia ly.
Những chiếc lá khô vun lại thành từng xẻng
Những ký ức, những luyến tiếc cũng vậy.
Nhưng tình yêu thầm lặng và chung thủy của anh
Luôn cười và cảm ơn cuộc đời.
Thời ấy anh yêu em lắm và em xinh đẹp lắm.
Vì sao em lại muốn anh lãng quên em?
Thời ấy cuộc đời đẹp hơn
Và Mặt Trời rực rỡ hơn giờ đây.
Em từng là cô bạn đáng yêu nhất của anh
Nhưng anh chẳng làm gì được ngoài tiếc thương
Và khúc ca mà em vẫn thường hát
Vĩnh viễn, vĩnh viễn anh sẽ còn nghe thấy.
The Autum leaves
Như trên là theo bài viết của NS Thanh Trang qua đoạn nhạc viết trong bài do nhiều nguồn web viết hoài mỏi tay quá sá. Việt Hải xin gửi bài viết này đến bạn hiền yêu đời như thuở nào Anh Vũ Don Võ; cũng như GS Lê Văn Khoa, Phong Vũ, Ngọc Hà, Dương Viết Điền, Lê Thúy Vinh, Minh Phương, Như Ngọc Hoa Ô Mê Ly, Tô Minh Hùng, Minh Tuấn, Angela Thủy Tiên, Jennifer Trinh Hello Vietnam, Nguyễn Hữu Của, Vũ Văn Tùng, Lê Lai, Ngọc Dzũng, Lý Quốc Bằng, Hạnh Cư, Tâm Bền, Quang Huy, Ninh Thuận, Song Thuận, Đặng Tiến, Cao Minh Hưng, Quỳnh Giao, Trina, Hồng Vân, Hà Trúc Mai, Lan Hương, Cẩm Sa, Xuân Thanh, Diệu Hương, Giác Tâm, Tâm An, Fatima, Hoàng Đình Nguyên, Cát Biển, Vũ Văn Tùng, Tuyết Yên, Adam Hồ, Lê Anh Dũng, Bửu Tịnh,... nhiều, nhiều quá sá nhớ không hết...
Bye-bye, chúc Anh Vũ an toàn, chuẩn bị phùa chemo đầu tiên nhớ tui nghe, bồ tèo!!! You'll be okie dokie... for sure!!! All the best of luck…
Việt Hải Los Angeles