LEONARDO DA VINCI
THIÊN TÀI
ĐI TRƯỚC THỜI ĐẠI
Chắc khi nhắc đến nàng Mona Lisa trong bức họa La Jaconde, hẳn không ai lại không biết đến người đã làm cho nàng trở nên bất tử với nụ cười đầy vẻ bí ẩn: danh, nhà phát minh thiên tài Leonardo da Vinci. Tỉ phú hãng Microsoft, Bill Gates, gọi ông là thần tượng cá nhân vì ông luôn có tư tưởng, tư duy khoa học khác biệt những người cùng thời và đi trước họ 1 thế kỷ !
Năm 1994, Bill Gates đã bỏ ra tới 30,8 triệu đô để mua những cuốn sổ tay nhỏ của Vinci từ vua dầu mỏ Armand Hammer. So với những bản thảo Codex Leicester (đặt theo tên của một gia đình người Anh đã sở hữu nó suốt hai thế kỷ) chỉ là đồ vặt.
Với 18 tờ vải lanh được gấp đôi lại thành 72 trang, bản thảo này chỉ chứa những mẫu khiêm tốn nhưng cũng đã chứng tỏ tài nghệ phác thảo nỗi tiếng của Leonardo da Vinci. Dù đó không có bản vẽ đặc biệt nào về những cổ máy bay được (tức là máy bay ngày nay), hay bản vẻ chi tiết về giải phẫu cơ thể người hoặc những ý tưởng bộc phát về thiết bị bánh răng. Nhưng một khi nhà tỉ phú Microsoft đã mua thì nó chắc là nó cũng đáng tiền bát gạo lắm chứ.
Trong số hàng ngàn trang bản thảo rời của Leonardo da Vinci, Codex Leicesder là chứng cớ rõ ràng nhất về những năng lực lớn lao của ông với tư cách là một nhà tư duy khoa học cực kỳ cách tân vào thời đại của mình.
Hiện, Bill Gates đang cho mọi người liếc nhìn tài sản của mình tại viện bảo tàng lịch sử thiên nhiên Mỹ ở thành phố New York - nơi nơi đang diễn ra cuộc triển lãm “Codex Leicester: một kiệt tác khoa học”.
Những tờ giấy quý giá của Leonardo được trưng bày khá đẹp trong những tủ kính có điều chỉnh độ ẩm, và chỉ được chiếu sáng từng chặp để bảo vệ giấy và lớp mực thời cổ, trong khi những thí nghiệm của Leonardo da Vinci được lặp lại.
Tại những thiết bị đầu ra của máy điện toán gần đó, những người đi xem triển lãm thưởng thức những hình ảnh được mã hóa kỹ thuật số của bản thảo chụp cận cảnh và đọc những lời dịch tiếng Anh đi kèm tiếng Ý của Leonardo.
Họ tập trung vào những bản vẽ đặc biệt, lật đi lật lại bản thảo và bản ghi chép ảnh - gương (nghĩa là phải nhìn trong gương mới thấy - chữ ngược) theo phong cách riêng của nhà thiên tài. Leonardo thuận tay trái nên ông viết ngược cho thoải mái chứ không phải để chống lại những căp mắt tò mò như người ta tưởng.
Thiên tài của Leonardo đi trước nhiều thế kỷ. Ví dụ như đi tìm lời giải đáp cho sự phát sóng yếu ớt giữa 2 đầu nhọn của trăng lưỡi liềm hay nguồn gốc của vật hóa thạch, ông gần như đi trước một thế kỷ so với tư duy khoa học của thời đại ông. Ông kết luận một cách chính xác rằng ánh sáng của chị Hằng là do những tia sáng của mặt trời được phản chiếu từ Trái Đất.
Cũng giống như Galileo, ông bất chấp sự phẫn nộ của các giáo sĩ để bác bỏ niềm tin rằng vật hóa thạch lắng đọng trên các đỉnh núi có nguyên nhân từ cơn đại hồng thủy của Noah. Ông lập luận: một cơn đại hồng thủy hẳn sẽ phân tán những vật hóa thạch theo tứ phía hơn là để chúng theo sự sắp xếp khá trật tự.
Và dù toàn bộ tư tưởng của ông vẫn còn mang tính chất của thời trung cổ nhưng ông tỏ ra có một sự tò mò mang tầm vóc hiện đại về tự nhiên. Ông rất cởi mở trong việc đưa ra những lý thuyết và trên hết là sẵn lòng tranh cãi về các giáo lý, giáo điều trong những cuộc thảo luận trực tiếp với một “đối thủ” tưởng tượng.
Mona Lisa
Nếu như ông công bố những ý tưởng của mình thì những thắc mắc khoa học của ông chắc chắn sẽ giống như một cuộc cách mạng đối với những người đương thời (thế kỷ 15) như những tư tưởng của ông về phối cảnh và màu sắc trong tranh.
Leonardo viết sổ tay nói trên vào những năm từ 1508 đến 1510, lúc ông đã ngót 60 tuổi và đã di chuyển qua lại giữa Milan và Florence để làm việc chính yếu với tư cách kỹ sư thủy lực. Trong thời kỳ này, ông cũng tranh thủ thời giờ để điều khiển những cuộc khám nghiệm tử thi, sắp xếp những cuộc giải trí với những nhân vật bảo trợ ông trong hoàng tộc và vẽ bức kiệt tác Mona Lisa.
Ông “nhảy lung tung” từ thiên văn học sang phóng đầu đạn... nhưng vấn đề chính mà ông quan tâm là nước và sự vận hành bí ẩn của nó. Ông đặc biệt chú trọng sự thay đổi lưu lượng, những áp lực và những dòng phân tách của nước.
Vào thời của Leonardo da Vinci, nước được xem là 1 trang 4 chất căn bản (cùng với đất, khí và lửa). Ông thấy nước giống như một tác nhân định hình chính của đất vì nó lưu thông trong những hang ngầm dưới đất, phun lên như những suối nước nóng và những dòng suối trên núi cao và hút tất cả sự sống. Ý tưởng này thường được ông kết hợp trong nghệ thuật của mình bằng cách vẽ những mái tóc cuốn xoắn như một dòng nước xoáy uốn lượn.
Leonardo da Vinci là một nhà vật lý bẩm sinh. Trước khoa học gia người Hà Lan Christiaans Huygens gần 2 thế kỷ, ông đã đề xuất định luật chuyển động sóng, cho rằng chính lực “va đập” của nước hơn là chuyển động của nước là nguyên nhân chính. Phác họa một giọt nước rơi trên mặt phẳng, ông tái tạo bụi nước giống như một hình chóp khá chính xác.
Mãi sau này, kỹ thuật chụp ảnh tốc độ cao của Harold Edgerton mới thẩm tra lại hình ảnh đó tại học viện kỹ thuật Massachussetts. Tính nhạy cảm đạo đức của Leonardo cũng là một nét khá ấn tượngkhi ông công bố rằng ông đã phát minh ra thiết bị thở dưới nước các tay thợ lặn đã thông báo nhau rằng họ có thể sử dụng thiết bị này để lẻn đến đánh chìm các tàu địch.
Vì thế, ông đã hủy thiết bị này đi vì e rằng “bản chất xấu xa của con người ” có thể biến nó thành một công cụ giết người (có lẽ đó là bình oxy ngày nay). 5 thế kỷ sau rõ ràng Leonardo da Vinci vẫn là một người đi trước thời đại của ông
(Theo Time)