CUỐI ĐƯỜNG CHIẾN BINH
Từ thủ đô tị nạn Bolsa về lại nhà tôi bắt gặp cuốn sách Thư Quán Bản Thảo số 46 tháng 4-2011.
Nhặt cuốn sách đó lên, tôi lật trước lật sau, chẳng thấy cái nhãn thay cho bì thư, đề tên người gởi, người nhận gì cả - chỉ có chữ Kính Biếu được đóng trên trang đầu, mực đỏ.
Như vậy cuốn Thư Quán Bản Thảo số 46-2011 được chuyển đến nhà tôi bằng... tay.
Tất nhiên có cái gì di chuyển không phải dùng tay, chứ chả lẽ đá tặng vật bằng chân, hay nó tư lăn từ đâu đó vô nhà.
Thôi thì, thử xem... sự việc.
Trước nhất Thư Quán Bản Thảo số 46 mang chủ đề: Tưởng nhớ nhà văn Doãn Dân (1938-1972).
À, có thể lắm, bạn văn nào đó biết được mối quan hệ bạn bè giữa anh chị Doãn Dân và tôi lâu nay.
Hay vì, nhà văn Doãn Dân bị tử nạn chiến tranh ở Đại Lộ Kinh Hoàng ngày 29-4-1972, tức là nhà văn Doãn Dân chết trên phần đất Quân Khu 1 của... tôi, tôi thường hay xí phần lãnh thổ QĐI/QK1 của... tôi, dù tôi chỉ là một thành viên phục vụ Vùng 1 Chiến Thuật ấy.
Hay là biết tôi cũng là lính, nên bạn nào đó tặng số tháng 4-2011 để kỷ niệm tháng 4 khổ hận của tuyệt đại đa số quân nhân Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa.
Thế thì cả 3 điều nêu trên đều rất đáng để tôi gởi lời cám ơn nồng nhiệt.
Nhưng... có một điều mà dù muốn dù không, hôm nay tôi vẫn phải viết thêm cùng quý vị, gần chục tác giả đã viết về nhà văn Doãn Dân, như Luân Hoán, Nguyễn Ngu Í, Nguyễn Vy Khanh, Lữ Quỳnh, Văn Nguyên Dưỡng, Võ Hồng, Nguyễn Xuân Hoàng, Định Nguyên, Du Tử Lê, với gần 50 trang, chỉ nói tới Doãn Dân, chưa kể số trang đăng các bài Doãn Dân viết.
Tôi đọc rất kỹ các bài nhận định văn tài, văn tả tính tình, sự nghiệp văn chương, và nhất là chuyện đời lính của 9 vị văn, thi sĩ nêu trên viết về nhà văn quá cố Doãn Dân.
Thậm chí có bài như để giải bầy của thượng cấp trước sự việc thuộc cấp, cả hai đều là nhà văn, thân nhau như anh em, đúng là huynh đệ chi binh rồi, tôi cứ thích câu dù là đại tướng, dù là thượng sĩ, đều là huynh đệ chi binh trong bài hát Huynh Đệ Chi Binh trước 1975.
Thế là tôi chọn 4 bài của quý vị gốc nhà binh, viết về Doãn Dân cũng từ Quân Đội mà ra. Và xin được ghé đến chiếu ngồi dành cho các chuyên gia điểm báo.
Xin lược kê theo mục lục của sách đương nêu, Thư Quán Bản Thảo số 46, tháng 4-2011.
Lữ Quỳnh: Doãn Dân cùng bằng hữu,
Văn Nguyên Dưỡng: Định Mệnh,
Định Nguyên: Doãn Dân; cát bụi,
Du Tử Lê: Chỗ nào cho Doãn Dân.
Như trên tôi đã trình bầy, tôi chọn 4 tác giả trên, vì quý vị ấy vốn đã là các nhà văn, nhà thơ trong Quân Đội như nhà văn Doãn Dân, thì hẳn nhận định hoặc đan cử nếp nghĩ của Doãn Dân phải đúng đến già nửa phần từ trong binh nghiệp đến ngoài cuộc sống.
Cuộc sống mà bao gồm cả hoàn cảnh gia đình cùng tình trạng viết lách.
Thế thì, thêm một người áp chót là tôi, vì điều đúng nhất lại có thể do chính gia đình nhà văn Doãn Dân kết thúc: "Doãn Dân, tác phẩm, cuộc đời" như lâu nay các nhà văn thường phổ biến tự sự, hồi ký như vậy.
Theo như nhà thơ Du Tử Lê, đã 20 năm, kể từ thập niên 60, 70 thế kỷ trước, mà nhà văn Doãn Dân chưa cho in tác phẩm đầu tay, vì thế Chỗ Của Huệ xong rồi, Doãn Dân phải định vị chỗ đứng của nhà văn Doãn Dân trên văn đàn, dù ông đã viết nhiều, viết hay, tức là đã là nhà văn phải có tác phẩm để đời, tác phẩm đó phải thay cho con người bằng xương, bằng thịt mình, hễ nói tới danh xưng nhà văn, là tức khắc tên tuổi tác phẩm kèm theo.
Điều này tôi đã được nghe hơn một lần, khi thấy quyển sách dày cộm kê danh các tác giả miền Nam, trước 1975, xuất bản ở Saigon của người sưu tầm họ Tạ lập công với chế độ mới, không có tên nhà thơ Hà Thượng Nhân, có người thắc mắc hỏi, họ Tạ trả lời: là nhà văn, nhà thơ... thì phải có tác phẩm... chứng minh.
Bài dài nhất của nhà văn Văn Nguyên Dưỡng, tức trung tá Nguyễn Văn Dưỡng, niên trưởng ngành Quân Báo thì đề cập đến tướng mạo quân vụ trung úy Trần Doãn Dân là chính, tuy trung tá Dưỡng cũng là nhà văn, như trung úy Doãn Dân, nhưng vì những khó hiểu riêng tư, ông cứ băn khoăn việc ai thuyên chuyển nhà văn Doãn Dân ra "vùng hỏa ngục và và bị hi sinh ở đó" - trang 89. Thì quả là "cha chả buồn ơi quá xá", trong Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa, lúc nào và bất cứ ở đâu, cũng vinh danh Vùng 1 Chiến Thuật, sau đổi Quân Khu I là Vùng Hỏa Tuyến, tức Vùng tuyến lửa, đầy bom rơi, đạn nổ, chứ không ai kêu Vùng Hỏa Ngục bao giờ.
Sau khi nêu ra một loạt trận chiến và một số chiến hữu hi sinh, nhà văn trung tá Văn Nguyên Dưỡng đành chiêm ngẫm câu Định Mệnh, quả vậy, vạn sự giai do tiền định cả.
Tác giả Định Nguyên với bài viết rất 1ính, mà tôi thích nhất câu nói của nhà văn Doãn Dân: "Bạn văn nghệ không khoái bằng bạn nhà binh". Vì sao, thưa quý vị, vì bạn nhà binh thực sự không phải tìm cho được lời lời châu ngọc, hàng hàng gấm thêu. Nỗi chết đã không rời người lính ngày đêm, có còn chi thời gian để thay áo cho văn thơ, thế nên, đôi lúc thơ văn đối với đội ngũ người cầm súng trở thành thứ yếu. Tiên quyết là chiến trường, là mặt trận v.v...và v.v... về lính.
Suốt trang sách số 100, Định Nguyên viết về nỗi giằng co suy nghĩ của một nhà văn quân đội: trung úy Trần Doãn Dân, như một kỷ niệm cho chính tác giả Định Nguyên, để mà kết luận: Chết là một tác phẩm cuối cùng, lớn nhất.
Cuối cùng, thì tác giả Lữ Quỳnh sau khi kể lại những kỷ niệm giữa bằng hữu, rồi nhà văn Doãn Dân đổi ra QK1, chết ở Quảng Trị, đoạn đường gọi là Đại Lộ Kinh Hoàng. Tất cả bạn bè và độc giả của nhà văn Doãn Dân đều hiểu như vậy, qua một tin buồn dành cho người đền nợ nước.
Tác giả Lữ Quỳnh ưu tư: là có hỏi thăm về gia đình chị Doãn Dân, được biết chị đang đau yếu và sống với các con trong hoàn cảnh khó khăn.
Rời Saigon ra trình diện Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn I/Quân Khu 1, nhận nhiệm vụ làm sĩ quan đề lô. Nhà văn Doãn Dân luôn luôn nhét tập bản thảo viết dở dang về Tác Phẩm Chiến Tranh của ông rất nhiều chi tiết sống, đến nỗi ông không muốn để bản thảo đó trong ba lô, mà giữ trong túi quần trận, ông nghĩ phải ghi ngay khi cần thiết, gần như phóng sự vậy.
Ở một túi quần trận khác, ông mang theo cuối tiểu thuyết dịch: Một thời để yêu và một thời để chết (Le Temp d'aimez et le temp de mourir).
Buổi sớm ngày 29-4-1972, ông cùng đoàn vừa dân vừa quân chạy bộ từ Quảng Trị vô Huế, ngang đồng cát Hải Lăng, đạn pháo của Việt Cộng nhắm thẳng đám đông bắn tới, mảnh đạn 122 ly đã bay trúng bụng nhà văn, ruột đổ ra như nắm rối, người lính trẻ chạy cạnh ông, tên Hoàng Huy, binh I thuộc ban lương Sư Đoàn 3 Bộ Binh, đã ôm lấy ông, ông quỵ xuống, rút tập bản thảo nơi túi quần ra, dặn Hoàng Huy đưa về số nhà X. đường Phan Chu Trinh Đà Nẵng, trao cho... vợ ông.
Hoàng Huy vẫn chạy trên đại lộ Kinh Hoàng, thoát chết, vài ngày sau, trao tập bản thảo tác phẩm chiến tranh của nhà văn Doãn Dân cho bà... vợ này.
Được tin vậy, và cũng chẳng biết phải làm sao, giai nhân đã rời căn gác xép số nhà X. về Qui Nhơn.
Một tuần sau, phu nhân chính thức của nhà văn, quả phụ tử sĩ Trần Doãn Dân, nhũ danh Vũ Thúy Mão đến phòng Xã Hội QĐI/QK1, để đi tiếp đến Bộ Tư Lệnh Sư Đoàn 3 Bộ Binh, xin đơn vị này cấp phương tiện và cho binh nhất Hoàng Huy dẫn đường đi tìm xác nhà văn Doãn Dân.
Tất nhiên là không còn dấu vết, khi đồi cát đã thốc bụi mịt mù, những mảnh quần áo, giày, mũ tha nhân theo thời gian biến diễn.
Hoàng Huy đến đúng chỗ anh ta và nhà văn Doãn Dân ôm nhau, từ biệt, gởi gấm.
Chị Thúy Mão hỏi:
-Thế chú đưa tập bản thảo đó cho ai? Hoàng Huy buồn bã:
-Thưa cô ở số nhà X. Đường Phan Chu Trinh, Đà Nẵng, như lời dặn của trung úy.
Cả 2 trở lại Đà Nẵng, sau một ngày gió bụi gian truân, ghé số nhà X. nêu trên, chủ nhà bình thản:
-Cô ấy thanh toán tiền nhà, và nói về Qui Nhơn với gia đình.
Đúng như lời kể của nhà văn Văn Nguyên Dưỡng về tính khí phu nhân nhà văn Doãn Dân, chị rất tháo vát, linh động, đã tìm quên trong bổn phận, đã nuôi dưỡng và hỗ trợ 5 cô con gái nên người.
Nay cả 5 cô con gái nhà văn Doãn Dân đã thành gia thất, khá giả. Phu nhân nhà văn đã ngoại thất tuần, ngoan đạo, công dung ngôn hạnh, tiết hạnh khả phong, đang sống lưu chuyển ở các nhà riêng của mỗi cô con gái, mà tôi gọi là Ngũ Long Công Chúa.
Đoạn kết của Đường Chiến Binh, Tác Phẩm Chiến Tranh của nhà văn Trần Doãn Dân sẽ có dịp phu nhân ông, bà Vũ Thúy Mão viết đầy đủ, đồng thời, cũng như nhà văn Định Nguyên bầy tỏ trong bài Doãn Dân Cát Bụi của ông, chết là tác phẩm cuối cùng lớn nhất, thế thì Tác Phẩm Chiến Tranh của Doãn Dân sẽ mãi là kỷ niệm với gia đình, bạn văn và chiến hữu.
Hawthorne, 16-3-2015
Cao Mỵ Nhân