Menu



Đài Tưởng Niệm

Thuyền Nhân

Việt Nam

Tiếp Theo...

* CẦU NGUYỆN VÀ TƯỞNG NIỆM NGÀY THUYỀN NHÂN VIỆT NAM NĂM 2016 TẠI NAM CALI


* 40 NĂM QUỐC HẬN LỄ TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN, BỘ NHÂN ĐÃ BỎ MÌNH TRÊN ĐƯỜNG TÌM TỰ DO


* 30 THÁNG TƯ, TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN (Vi Anh)


* BI SỬ THUYỀN NHÂN (Nguyễn Quốc Cường)


* BIỂN ĐÔNG LỤC BÌNH TRÔI


* CÁI GIÁ CỦA TỰ DO


* CÁNH BÈO BIỂN CẢ (Văn Qui)


* CÂU CHUYỆN CẢM ĐỘNG VỀ CON TÀU MANG SỐ MT065


* CẦU SIÊU BẠT ĐỘ TẠI ĐÀI TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN VIỆT NAM WESTMINSTER


* CHUYỆN KỂ HÀNH TRÌNH BIỂN ĐÔNG (Nhiều Tác Giả)


* CHỨNG TÍCH ĐỂ ĐỜI: ĐÀI TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN (Vi Anh)


* CHUYẾN VƯỢT BIÊN ĐẪM MÁU (Mai Phúc)


* CHUYẾN VƯỢT BIỂN HÃI HÙNG


* CON ĐƯỜNG TÌM TỰ DO (Trần Văn Khanh)


* CÒN NHỚ HAY QUÊN (Nguyễn Tam Giang)


* DẠ TIỆC VĂN NGHỆ "LỜI NGUYỆN GIỮA BIỂN ĐÔNG" THÀNH CÔNG NGOÀI DỰ KIẾN CỦA BAN TỔ CHỨC


* ĐÀI TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN (Việt Hải)


* ĐÀI TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN TẠI QUẬN CAM (Vi Anh)


* ĐÀI TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN VIỆT NAM: BIỂU TƯỢNG THIÊNG LIÊNG CỦA NIỀM KHÁT VỌNG TỰ DO VÀ NHÂN QUYỀN


* ĐÊM DÀI VÔ TẬN (Lê Thị Bạch Loan)


* ĐI VỀ ĐÂU (Hoàng Thị Kim Chi)


* GALANG: BIA TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN VIỆT NAM BỊ PHÁ BỎ


* GALANG MỘT THỜI - MỘT ĐỜI (Nguyễn Mạnh Trinh)


* GIÁNG NGỌC PHỎNG VẤN NHÀ THƠ THÁI TÚ HẠP VÀ NỮ SĨ ÁI CẦM VỀ LỄ KHÁNH THÀNH ĐTNTNVN


* GIỌT NƯỚC MẮT CHO NGƯỜI TÌM TỰ DO (Lê Đinh Hùng)


* HẢI ĐẢO BUỒN LÂU BI ĐÁT


*"HÀNH TRÌNH BIỂN ĐÔNG: TỰ DO, MỘT NHU CẦU THIẾT YẾU, ĐÁNG ĐỂ TA ĐI TÌM"


*HÀNH TRÌNH GIAN NAN TÌM TỰ DO  


* HÀNH TRÌNH TÌM CON NƠI BIỂN ĐÔNG


* HÌNH ẢNH MỚI NHẤT CHUẨN BỊ KHÁNH THÀNH VÀO THÁNG 04-2009


* HÒN ĐẢO BỊ LÃNG QUÊN (Meng Yew Choong)


* HỘI ĐỒNG THÀNH PHỐ VINH DANH ỦY BAN THỰC HIỆN ĐÀI TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN VIỆT NAM


* HỘI ĐỒNG THÀNH PHỐ WESTMINSTER THÔNG QUA NGHỊ QUYẾT “NGÀY THUYỀN NHÂN VIỆT NAM”


* KHÁNH THÀNH ĐÀI TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN VIỆT NAM TẠI NAM CALI


* KHẮC TÊN TRÊN BIA TƯỞNG NIỆM (Việt Hải)


* LÀN SÓNG THUYỀN NHÂN MỚI


* LỄ ĐỘNG THỔ KHỞI CÔNG XÂY DỰNG ĐÀI TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN VIỆT NAM


* LỄ KHÁNH THÀNH TRỌNG THỂ ĐÀI TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN VIỆT NAM TẠI QUẬN CAM


* LỄ TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN TỔ CHỨC TRANG NGHIÊM TẠI NGHĨA TRANG WESTMINSTER MEMORIAL PARK


* LÒNG NHÂN ÁI (Tâm Hồng)


* LỜI NGUYỆN GIỮA BIỂN ĐÔNG (Thơ Thái Tú Hạp)


* MEMORIAL TO BOAT PEOPLE WHO DIED TO BE DEDICATED SATURDAY


* MỘT CÁI GIÁ CỦA TỰ DO (Trần Văn Hương)


* MƠ ƯỚC "MỘT NGÀY TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN" ĐÃ TRỞ THÀNH SỰ THẬT


* NGÀY THUYỀN NHÂN VIỆT NAM NĂM THỨ 5


* "NGÀY THUYỀN NHÂN VIỆT NAM" TỔ CHỨC TRỌNG THỂ TẠI WESTMINSTER


* NGƯỜI PHỤ NỮ SỐNG SÓT SAU CHUYẾN VƯỢT BIỂN KINH HOÀNG


* NHỮNG CHUYỆN HÃI HÙNG CỦA THUYỀN NHÂN (Biệt Hải)


* NHỮNG NGƯỜI ĐÃ CHẾT ĐỀU CÓ THẬT (Ngô Dân Dụng)


* NHỮNG THÁNG NGÀY YÊU DẤU NƠI HOANG ĐẢO (Tuấn Huy)


* NỖI BẤT HẠNH ĐỜI TÔI (Thùy Yên) 


* NỖI KHỔ CỦA MỘT THUYỀN NHÂN (Thy Vũ Thảo Uyên)


* NƯỚC MẮT CỦA MỘT THUYỀN NHÂN (Nguyễn Mỹ Linh)


* SAIGON TIMES PHỎNG VẤN MỤC SƯ HÀ JIMMY CILLPAM 4 NĂM CÓ MẶT TRÊN TÀU AKUNA CỨU HƠN 5000 NGƯỜI VIỆT NAM VƯỢT BIỂN TÌM TỰ DO TRÊN BIỂN ĐÔNG


* TÀU SẮT BẾN TRE (Tú Minh)


* THẢM KỊCH BIỂN ĐÔNG (Vũ Duy Thái)


* THẢM SÁT TRÊN ĐẢO TRƯỜNG SA


* THỊ XÃ WESTMINSTER VINH DANH TƯỢNG ĐÀI THUYỀN NHÂN


* THÔNG BÁO CỦA ỦY BAN THỰC HIỆN ĐÀI TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN VN


* THƠ LÀM KHI ĐỌC TIN THUYỀN NHÂN (Viên Linh)


* THUYỀN NHÂN: ẤN TÍCH LỊCH SỬ


* THUYỀN NHÂN VÀ BIỂN ĐỘNG


* THUYỀN NHÂN VÀ MỘT VÀI HÌNH ẢNH CỨU NGƯỜI VƯỢT BIỂN


* THUYỀN NHÂN VIỆT NAM VƯỢT BIÊN, TỬ NẠN, ĐẾN BỜ TỰ DO ĐÃ GIÚP NHÂN LOẠI NHÌN RÕ ĐƯỢC CHÂN TƯỚNG CỦA CỘNG SẢN (Lý Đại Nguyên)


* TRÔI GIẠT VỀ ĐÂU (Nguyễn Hoàng Hôn)


* TRỞ VỀ ĐẢO XƯA... (Nguyễn Công Chính)


* TỪ TẤM BIA TƯỞNG NIỆM THUYỀN NHÂN Ở GALANG NHÌN RA CON ĐƯỜNG HÒA GIẢI


* TƯỢNG ĐÀI THUYỀN NHÂN VIỆT NAM ĐÃ CHÍNH THỨC ĐƯA VÀO WESTMINSTER MEMORIAL PARK


* TƯỢNG ĐÀI THUYỀN NHÂN ĐÃ ĐƯỢC ĐẶT VÀO VỊ TRÍ AN VỊ TRONG KHUÔN VIÊN WESTMINSTER MEMORIAL PARK


* TƯỞNG NIỆM QUỐC HẬN 30-4-2012

* VĂN TẾ THUYỀN BỘ NHÂN ĐÃ BỎ MÌNH TRÊN ĐƯỜNG TÌM TỰ DO


* VƯỢT BIỂN (Thanh Thanh)


* VƯỢT BIỂN MỘT MÌNH (Nguyễn Trần Diệu Hương)


* XIN VỀ ĐÂY CHỨNG GIÁM, AN GIẤC NGÀN THU


* XÓA DẤU VẾT TỘI ÁC (Phạm Phú Minh)


 Saigon Times USA

 

CHUYỆN MỘT NGƯỜI

LÀM THƠ VỠ MỘNG ...

 

NGUYỄN MẠNH TRINH

 

 

Có một người làm thơ, đã viết những giòng chữ  này tại ngay miền Bắc của xã hội  chủ nghĩa và  đã bị tịch thu  vào  ngày 26 tháng 1 năm 1972 tại K65 thị xã Sơn Tây:

“ … Tôi tên hề mất trí

nói lời công an theo dõi

và làm thơ bị bắt…

thôi rồi

này tên tuổi của tôi

mầy bị đọc to lý lịch giữa đám đông

hắn là một thằng hề giả đò để chửi rủa mọi người

tôi cứ đứng đầu đường

cha mẹ ơi

cơm không có mà ăn nữa là

tôi bị nguyền rủa kẻ độc

xúi giục mọi người đừng thờ cúng kẻ khác hơn mình

rồi đọc thơ cười la giữa chỗ đông người

một hai người cho tôi ăn cơm

tôi cúi đầu cảm ơn

và nhảy múa làm trò coi chơi

những người đứng chung quanh chảy nước mắt…”

 

Người làm thơ ấy sinh quán tại Huế, vào rừng  gia nhập hàng ngũ Cộng Sản năm 1965 và được ra Bắc an dưỡng  năm 1970. Nhà thơ ấy cũng lấy bút danh thật ..Cộng Sản , thật độc đáo: Trần Vàng Sao.Một người trước những “hiện thực xã hội chủ nghĩa” đã cám cảnh và nhận thức được con đường lầm lẫn của mình và chân thực viết những trang nhật ký và những bài thơ để thành những nguyên nhân gây nên những bất hạnh , những đầy ải kéo dài suốt cả cuộc đời.

Cùng vào thời điểm với những cuốn “Nhật Ký Đặng Thùy Trâm”, “Mãi mãi tuổi hai mươi” của Nguyễn Văn Thạc, “Nhật ký tài hoa ra trận" của Hoàng Thượng Lân,… Trần Vàng Sao  phổ biến nhật ký “Tôi Bị Bắt” ghi lại những ngày tháng bị đầy ải , trù úm của mình “ nhớ lại những  năm tháng tôi bị bắt  rồi được thả ra và sống như tù “. Phải nói, là sống hơn tù nữa vì chẳng thà ở trong hoàn cảnh gông xiềng còn hơn là bị những đầy ải cố ý tạo ra một cách thật tàn nhẫn khoa học của cả một hệ thống độc tài toàn trị.

 Năm 1993. nhà xuất bản Tân Thư xuất bản tập thơ “Bài thơ của một người yêu nước mình” phát hành tại hải ngoại. Có nhiều người thắc mắc tại sao lại in thơ của một “thằng" Việt cộng như vậy. Nhưng khi phổ biến những hồi ức của một người tù không bị  giam vào ngục, Trần Vàng Sao đã biểu lộ chân thực một vóc dáng riêng của mình trong một thời đại mà lòng ái quốc được dùng làm chiêu bài để mê hoặc cả một thế hệ đi vào chém giết để phục vụ cho những nhu cầu quyền lực của một nhóm người.

Một người cùng cảnh ngộ với Trần Vàng Sao, nhà văn Lữ Phương  cũng thấm thía với thân phận bị lừa gạt đã viết những lời giới thiệu cho tập hồi ký  như sau :

“tài liệu mà tôi gởi tới độc giả sau đây là một tập hồi ký, dày 134 trang A4 đánh máy  vi tính chữ nhỏ xuất hiện dưới hình thức samizdat được photocopy (thứ văn chương chuyền tay khá phong phú ở Việt nam sau những năm “đổi mới”) cách đây có hơn 10 năm. Tác giả của nó là trần Vàng Sao (tên thật là Nguyễn Đính), một người làm thơ ở miền nam , nhưng vào những năm 60 của thế kỷ trước, đã cùng với nhiều bạn bè đồng lứa đứng lên chống lại chế độ chính trị của miền Nam lúc đó bằng cách “đi lên núi” để cuối cùng , sau khi thoát khỏi bom đạn Mỹ , anh đã vướng vào một tai họa cực kỳ tệ hại.

Cuốn hồi ký này kể lại cái tai họa đó khi từ chiến khu, anh được đưa ra miền Bắc trị bệnh : ở nơi đây sau một thời gian quan sát, anh đã ghi lại những suy nghĩ của mình về cái gọi là “hậu phương xã hội chủ nghĩa" đó bằng nhật ký và chính vì những suy nghĩ ghi thành chữ viết này anh bị các đồng chí của mình truy bức, nguyền rủa, phỉ nhổ, cô lập đến chỗ như anh cho biết anh không còn được coi là con người mà đã thành “một con vật , một con chó". Trong rừng, tôi đã nghebiết một số trường hợp những trang nhật ký bị tố cáo, nhưng chưa thấy có trờng hợp sự tố cáo lại dẫn đến một cuộc hành hạ, trừng trị độc địa như trường hợp của Trần Vàng Sao.

Những ai đã đọc Đặng Thùy Trâm cùng những bàn tán về nhật ký của chị, khi đọc xong  hồi ký của Trần Vàng Sao, sẽ thấy rất khó mà coi các tài liệu chiến tranh này là những “ bản chứng nghiệm chân thực của lịch sử” như có một tác giả nào đã cho là vậy. Tuy cùng “chung một chiến hào”, thuộc cùng một thế hệ những người đi vào chiến tranh ( Trần Vàng Sao cũng sinh năm 1942 như Đặng Thùy Trâm) nhưng những giá trị mà Đặng Thùy Trâm  tin tưởng một cách “chân thực" để sống và để chết thì đối với Trần Vàng Sao lại chỉ là những điều huyễn hoặc đơn thuần . Không thể nói là không chân thực nỗi thất vọng của một trí thức như anh, một người đã đi qua máu lửa để tìm đường chợt thấy trước mắt mình hiện ra một khoảng hư vô mù mịt…”

Trần Vàng Sao kể lại cuộc bị đấu tố của mình:

"… Tôi uống nước và ngó ra ngoài cửa sổ. Trời khô và lạnh. Không khí bắt đầu căng thẳng. Trên mặt của họ đã lộvẻ căm tức. Họ không còn bất động nữa. Tiếng giày dép kéo trên sàn nhà, tiếng áo quần xát trên ghế, chân ghế đụng chân bàn.Bọn họ xoay người, nghiên ngửa, đổi thế ngồi, chống tay lên cằm, cắn môi, cắn ngón tay, đẩy gương sát vào mắt, đẩy tách nước ra xa , bẻ ngón tay.

Ông tên Lai, chắc ông ta là trưởng đoàn của đoàn người tra khảo tôi, nói, nói nhanh:

“tôi biết  hiện nay anh đang nghĩ gì về chúng tôi. Tôi biết những gì đang chứa trong đầu óc của anh. Tôi nói thẳng anh là một tên phản động , chống Đảng. Anh căm thù chúng tôi, căm thù chủ nghĩa xã hội, căm thù chế độ này. Anh đang âm mưu lật đổ chế độ này. Có phải chính anh đã kêu gọi biểu tình, viết báo chữ to lật đổ chế độ này hay không?Anh sợ ? Anh chối à? Nói đi, nói đi, có phải không?

Ông ta chồm người  ra trước dằn giọng:

"Đây, đây này, anh đòi bắn, đòi treo cổ tất cả bọn chúng nó, đã đến lúc phải biểu tình , viết báo chữ to tố cáo tội ác của chúng nó”

Ông ta dừng lại, bỏ kính xuống bàn nghe cái cạch

“Có phải anh đã viết trong nhật ký như thế không?”

“Tôi không nhớ”

“Anh viết mà anh lại không nhớ à?”

“Làm sao tôi nhớ hết những gì tôi viết”

cái ông trẻ dưới bốn mươi tuổi đứng dây xoay người ra phía saulấy cái cặp da để đứng dưới sàn nhà. Cái cặp đã mở sẵn. Ông ta xây lưng về phía tôi . ông ta rút ra một tờ giấy đưa ra trước mặt tôi

“Cái gì đây? Có phải chữ của anh không?”

“Phải"

Đó là bức ảnh chụp một trang nhật ký của tôi, khổ bằng tờ giấy kẻ ngang. Đến lúc này tôi mới biết là toàn bộ nhật ký của tôi đã bị chụp ảnh trong htời gian tôi về bệnh viện E2  để kiểm tra sức khỏe là một sự xếp đặt của Ban  Thống Nhất Trung Ương, Cục đón tiếp cán bộ B và Cục 78.

Ông  Lai nói” Anh hết chối chưa”

Mọi người ở đây đều đã biết trước sự việc sẽ diễn tiến ra sao rồi. Tối hôm qua họ đã họp với nhau bàn kế hoạch

“tại sao anh lại đòi bắn, đòi treo cổ? bắn ai, treo cổ ai? Nói đi”

Tôi nói “Tôi đòi bắn tất cả những kẻ nào, người nào đã ăn đường, sữa, tã lót, của trẻ con, ăn hòm, vải liệm của người chết, những kẻ đã đẩy con dân vào chiến trường còn con cháu họ thì qua liên Xô, Bulgari, Hungari,…”

“Anh đòi bắn cả Trung Ương Đảng kia mà”

“Nếu trong Trung Ương Đảng, trong chính phủ có người nào đã ăn như thế, theo tôi, đều đem bắn được hết!”

“Anh lại còn kêu gọi biểu tình ?”

“Tôi đâu có kêu gọi ai.Tôi nói là đã đến lúc phải làm như thế”” Vì sao lại viết báo chữ to?”

 

“Viết báo chữ to để mọi người cùng biết”

“mọi người là ai?”

“Nhân dân”

“Nhân dân, hừ”, một ông chỉ vào mặt tôi,” nhân dân, anh làm gì có nhân dân. Nhân dân   theo Đảng làm cách mạng, đổ xương, đổ máu để có được như ngày hôm nay. Nhân dân của anh là nhân dân kiểu Mỹ Ngụy, Anh là kẻ thù của nhân dân thì có!…”

Trong bài thơ “A di đà phật”, Trần Vàng Sao  viết:

 

“Bây giờ đến phiên tôi

tôi nghe đọc tên

tôi đứng dậy

(ở đây không có bàn

không có ghế

tất cả đều đứng

tất cả đều mặc áo đen

và đeo mặt nạ đỏ

và mang bí danh giấu kín trong hồ sơ mật

không có bàn thờ

không có bát hương

chỉ có ảnh vẽ mặt người to treo trước mặt

không ghi tên họ)

bản án đã được học thuộc lòng

một người cầm tờ giấy trắng không chữ đọc to

im

im hết

không nghe gì cả

tất cả hãy nghe đây

tất cả hãy dong tay lên và đầu hàng

tất cả

không kể già

không kể trẻ

tất cả

không kể đàn ông

không kể đàn bà

mới sinh ba ngày

vừa đi  chập chững

chưa đầy tuổi tôi

không kể

miễn là

dong tay lên

dong tay lên

nghe rõ chưa

hãy đầu hàng không được quỳ

tất cả phải đứng thẳng dong tay lên nếu không

sẽ chết

chết hết…”

 

Như gợi nhớ đến  phần đối thoại ngày nào của phim “Chúng tôi muốn sống", “Đất lành”,.. bài thơ này của Trần Vàng Sao có nhịp điệu của những bước chân man dại của những người bị lôi cuốn vào một cuộc khích động căm thù. Những chữ ngắn ngủi, cụt lủn nhưng mở ra nhiều cảm giác để người đọc có thể tưởng tượng ra được những sự kiện tuy vô nhân, dã man nhưng lại xảy ra bình thường tự nhiên trong một xã hội đã quen như thế.

 “Bài thơ của một người yêu nước mình “rất buồn và rất nhiều người đã chết có mặt trong tập thơ ấy. Từ “một ngàn một vạn muôn van ức triệu người chết/ hôm qua/hôm nay/mai mốt nữa/Timi Shoara Budapest Praha Berlin Bucarest/ Sofia Siberie Thiên An Môn /súng máy súng trường dao găm lựu đạn/ xe tăng thiết giáp/ thuốc độc thuốc mê/chết đứt đầu chết mất xác …” đến  văn bia của những “Nguyễn Hán. Ba mươi chín tuổi. Tự đâm mình bằng cái chia nước cam đập bể. Có người nói vì điên. Trước khi chết có nói thời buổi này. Cứt cũng không có mà ăn. Nguyễn thị Lùn. 34 tuổi. Lê văn E .13 tuổi. Lê thị Muốn 10 tuổi. Lê văn Thuộc 6 tuổi. Lê thị Lý 2 tuổi . Uống thuốc tự tử. Ở trong bếp. Bên cạnh có mấy củ khoai hà còn nóng. Để trong cái rá không có vành

Trong giấy để lại có viết. Cực quá sống không nổi . mẹ con tôi phải chết…”  những người chết có mặt trong thơ như là những nhân chứng cho một thời đại phá sản mọi mặt từ đạo đức đến xã hội. Cái bánh vẽ lòng ái quốc vẫn chỉ là cái bánh vẽ. Hạnh  phúc , ấm no, tiến bộ ,…và hàng trăm danh từ tốt đẹp khác chỉ có trong tưởng tượng, không thực.

Ngô Minh , một người làm thơ và cũng là bạn với Trần Vàng Sao đã viết về bạn mình:

“.. Trần Vàng Sao là người thẳng thắn , trực cảm mạnh, thơ anh nhiều tầng nghĩa , nhưng lại al những hình ảnh thường ngày trong đời sống gia đình, bè bạn. Đó là một thứ thơ không dễ viết càng không dễ hay!

Những chuyện buồn đau ngậm ngùi trong cuộc sống hàng ngày anh đếu đưa vào thơ, như là một sự xẻ chia an ủi…thế là hồi đó nhà thơ bị báo đài tỉnh nhà “ đánh” vì cho rằng bài thơ không có “ lập trường  “rõ ràng… trước đó, năm 1970 anh được đưa ra chữa bệnh và an dưỡng ở miền bắc.Trong thời gian chữa bệnh anh có một cuốn sổ ghi nhật ký và những bài thơ mới viết của mình. Ai dè có người đọc được liền lấy cắp cuốn sổ và báo cáo với cấp trên. Thế là người “yêu nước mình bị kiểm điểm và đau nhất là mất luôn mấy chục bài thơ tâm huyết ở cuốn sổ đó. Năm 1975, Trần Vàng sao  là một trong những người đầu tiên đăng ký  về xây dựng quê hương, nhưng sau đó lại bị gạt ra khỏi danh sách. Sốt ruột quá anh tự tìm về Huế, nhưng không được nhận công tác vì không có giấy chuyển, mãi sau mới được bố trí về làm liên lạc ở xã…”

Bị đầy đọa, bị coi như không phải là con người,  những trang nhật ký của một người tù nhưng không bị giam trong ngục có phải là bằng chứng cho thấy sự vỡ mộng của một người trí thức đã tin tưởng vào những lý tưởng không thực. Dẫu sao tôi vẫn không đồng ý với nhận xét của ông Lữ Phương, đây là một người bị kẹt giữa hai lằn đạn.  Chỉ có một phía là kết án và đầy đọa người thi sĩ “yêu nước mình” thôi. Đó là phía Cộng sản. Còn bên những người yêu tự do, luôn luôn hỗ trợ những người can đảm, dám nói lên sự thật, dù phải chịu nhiều hậu quả khốn đốn cho bản thân và gia đình. …