TẢN MẠN VỀ
TÌNH THƠ LUÂN HOÁN
BÍCH PHƯỢNG PARIS
Thi sĩ nghe tiếng nhạc dương cầm mà hồn phiêu lãng mười phương trên cành hoa chân dài. Phải chăng thi sĩ đã sống với hồn thơ bao la của mình:
"âm thầm gởi tặng mùi hương
lên bàn tay vải tiếng dương cầm buồn
lòng tôi phiêu lãng mười phương
bỗng về ở trọ trên trường túc hoa”
hay tưởng như mình đang đến nhà thờ với lời xưng tội vẩn vơ trong lòng:
"ngập ngừng qua ngõ Lâm An
mưa dông hộ tống hai bàn chân thơ
tưởng như đang đến nhà thờ
thủ lời xưng tội vẩn vơ trong lòng
lỡ quên hái bậy nhành bông
ngửa tay hứng giọt mưa trong ngỡ là
cổ em chưa vướng vòng hoa
chuỗi kim cương nước khác xa mọi người
trông qua cổng, thấy em cười
Chúa tha tôi tội yêu người sau lưng"
Còn ý tưởng diễn tả phải lòng người đẹp khi ông viết lên nỗi tưởng nhớ váy thơ đang độ thong dong, nhớ người yêu mà chàng đạp xe khi bỗng phải lòng quên đi:
"mon men qua ngõ Thu Hà
dẫu lơi chân đạp cổng nhà cũng qua
nắng chiều đang thở trên hoa
hình như có bóng thướt tha vói nhìn
quay đầu xe lại, khó tin
nụ cười thơm ấy vô tình thật sao ?
gáy ngà đỡ mái tóc cao
rõ ràng có hạt bụi thao thức nằm
váy thơ đang độ thong dong
chiếc xe đạp bỗng phải lòng quên đi"
Phải nói thơ tình củaông rất phóng khoáng, phóng khoáng từ tư tưởng đến từ vựng. Tôi đã đọc nhiều nhà thơ hải ngoại đã viết những vần thơ tình hào phóng như Việt Hải trong ý tưởng tương lòng:
"Choàng vai ôm lấy yêu thương,
Cho ta ngày cũ vấn vương tơ lòng,
Nhớ em má thắm môi hồng,
Nhẹ hôn tóc xõa bềnh bồng say mê,
Tiếng cười như vỡ pha lê,
Ái ân che khuất đường về chiều xưa,
Gió lay khung cửa đong đưa
Thân trao môi gửi say sưa tình nồng,
Long lanh ánh mắt tỏ lòng,
Cho anh sống lại giấc mộng chiều xưa."
(Phút Giây Chạnh Lòng - Việt Hải)
hay khi thi sĩ dùng ẩn ý của mượn rượu sầu thơ, nỗi buồn cô liêu nhớ người yêu mà say tình hay say tửu đều có nét gần nhau trong ý thơ:
"Chiều nay chợt nhớ em yêu,
Tóc huyền óng ả mỹ miều thướt tha,
Mắt tình tư lự tim ta,
Dù say hay tỉnh chỉ là yêu em,
Đêm nay say đắm đến thèm,
Rượu chưa quá chén say mèm hồn ta,
Hỏi trời có thấu tình ta ?
Buộc ta xa cách chẳng thà tình say."
(Cơn Say Tình Ái- Việt Hải)
Và một nhà thơ khác như Thái Tú Hạp,
ông làm thơ trong tâm tưởng nhớ nhung người yêu,một tình yêu nhẹ nhàng, kín đáo được ươm trong thơ:
"Thả mây cuối phố em qua
Vừng trăng trên tóc quỳnh hoa chỗ nằm
Lược là vô tận hỏi thăm
Hương bồ kết nở trăm năm môi cười
Hoa cam hoa bưởi ngậm ngùi
Đã xa cố quận một đời viễn phương
Bao giờ trầm ngát rừng hương
Quế cay nồng tỏa suối nguồn thảnh thơi
Ta về hát giữa lệ rơi
Đại hồng chung điểm một thời xuân xưa”
(Mê Hoặc Trầm Hương, Thái Tú Hạp)
Tôi nhận thấy nét đặc điểm của Thái Tú Hạp là làm thơ tình, mà nghe như bao phủ cả tính chất “thiền” trong đó. Ví dụ trong bài sau đây:
"Mai ta về giữa non cao
Xé mây làm áo lụa đào cho em
Nghiệp từ mấy thuở trần duyên
Nắng thanh xuân đậu ngoài hiên ta bà
Đưa nhau dạo giữa ngân hà
Bỏ nhân gian lại chốn tà huy câm
Mai sau tình vỡ hư không
Có nghe tiếng hót tiền thân chim ngàn
Từ trong thiên cổ tri âm
Tiễn nhau xuống núi cưu mang kiếp sầu
Mai về khép cánh biển dâu
Giở trang vô tự trắng nhòa sắc không
Chờ nhau dưới cội vô thường
Soi tâm tư hiện một vừng trăng xưa"
(Thanh Tịnh Khúc- Thái Tú Hạp)
Những dòng thơ lục bát diễm tình của Việt Hải như những lời tự tình trong
rực lửa nồng nàn say ý thơ. Cái lãng mạn trong thơ thi nhân cũng bóng bẩy như ánh sao rơi. Trong thơ Việt Hải tôi nhìn thấy nhà thơ nàycó rất nhiều thương nhớ, rất dễ thương nhớ và hình như thương nhớ tất cả. Giống nhưPercy Bysshe Shelley đã từng nói: "Mọi trìu mến đều trở thành vô nghĩa, Nếu môi ta chẳng có nụ hôn nàng"; Và thơ của nhà thơ Việt Hải đậm nét táo bạo, và đầy ấp những nụ tình hôn ngọt ngào.
Trái lại, thơ tình Thái Tú Hạp thì lại rấtbình yên, trọn vẹn, dù tràn đầy yêu thương, hiền lành, không đắm đuối say mê, không lãng mạn ướt át, không cuồng nhiệt và không táo bạo. Đọc thơ Thái Tú Hạp tôi thấy nhuốm một chút “thiền” rất vô vi. Cái tình
cảm đó hạp trong tư tưởng thiền quán, và ý niệm thiền thì chuyên chở cả khối tình của nhà thơ.
Với tôi Luân Hoán ở mức trung dung giữa chất thiền hiền hòa của Thái Tú Hạpvà nét táo bạo của thơ Việt Hải.Nênthơ viết về tình yêu của Luân Hoán cho tôi có cảm giác nhưông là một người khao khát tình yêutrong ý thơ bóng bẩyvà có nhiều mộng tưởng. Dòng thơông nhất là những dòng lục bát ngọt ngào, đậm đà và trữ tình như những câu ca dao. Thơông khiến người đọc say ngây ngất mùi hương giấy trắng trinh nguyên học trò.
Đọc thơông tôi hoài niệm về một thiên đường ký ức, về cái thuở mộng mơ thơ ngâyvới những chuyện tình vu vơ, với những dòng lưu bút thơm màu mực tím mồng tơi, với những bài thơ chép tay vội vàng, những tà áo trắng duyên dáng, những hàng phượng đỏ, những cái bâng khuâng trìu mến, những hờn dỗi, những nôn nao hẹn hò đợi chờ, những hân hoan nồng thắm. Nhà thơ Mạc Phương Đình đã nhận xét về thơLuân Hoán như sau:
"Trong thơ anh, ngòi bút tài hoa bay bổng, uốn lượn theo cảm xúc, chắp cánh cho từ ngữ đi vào từng ước muốn của bày tỏ, gởi nó đi theo dòng tình, nhịp nhàng như những nốt nhạc chính xác trên cung bậc. Cũng với nhũng con chữ tầm thường trong hàng ngày giao tiếp, Luân Hoán đã chọn lựa, đã sắp xếp chúng đúng vào những vị trí, để biến chúng thành những dòng thơ tuyệt diệu”
"em từ bụi chuối bước ra
ánh trăng làm nũng chao qua ống quần
niềm vui giấu dưới bàn chân
vỡ theo sợi gió lâng lâng ngậm ngùi"
(Trăng đêm nở hoa-Luân Hoán)
Thơông viết dùng ngôn từ giản dị, bình dân, dễ cảm thông, rất hồn nhiên dí dỏm. Thơnhư rất gần gủi với cuộc sống. Cõi thơ tìnhLuân Hoán saothật mênh mông, phong phú.
"cho dù sông nước mông mênh
chắc chi đủ rộng như lòng đang yêu
em đi khép nép trong chiều
hai bàn tay đánh dập dìu gió bay"
Cái yêu trong thơ của Luân Hoán là những mối tình xuyến xao, trong nét e ấp, rụt rè, e thẹn, rất dễ thương:
"ta đứng tựa trong hành lang lớp học
trên lầu cao nhìn xuống mộng bâng khuâng
lòng cúi theo từng ngọn tóc phân vân
hôn rất nhẹ trên tóc thề đen nhánh
môi em đỏ sao hình như quá lạnh
răng trắng thơm níu giữ lấy hồn ta
lưỡi rót thương tình rót mật đậm đà
ta nương náu bên em bằng mộng tưởng
bởi quá yêu nên ta giàu tưởng tượng"
(Trong Sân Trường Bữa Ấy)
Và với những lời tỏ tình tha thiết nóng bỏng của cậu thư sinh vừa mới chớm yêu:
"Em yêu dấu, hỡi con chim trúng đạn
Rơi về đâu trong cõi sống mênh mông
Ta vẫn còn đây mái tóc bềnh bồng
Dù sương gió ươm đôi giòng bụi trắng
Lời chìm nổi những ba cay bảy đắng
lòng vẫn xanh như cõ dại thong dong
trái tim ta vẫn rộng rãi thư phòng
có em ngủ muôn đời trên vần điệu
ta mai mốt dù tài danh mệnh yểu
đã nhờ em tồn tại với thời gian
hỡi em yêu thăm thẳm cánh phượng hoàng
có đậu lại trong sân trường bữa ấy..."
(Trong Sân Trường Bữa Ấy)
Chữ tình trong thơ Luân Hoán là những đoản khúc giao cảm của huyền thoại tình yêu giữa hư và thực, giữa những chuyện tình có thật và không có thật. Trái tim thơ của anhnhung nhớlửa yêu thương.Cái tương tư trong thơ anh là những nỗi nhớ nhung đầy mộng ảo trong chuyện tình không có thật:
"chẳng nhớ nhờ đâu quen các em
một đôi bạn nhí nặng chân tình
má môi chưa thoảng mùi son phấn
mưa nắng vừa ươm những nhánh tình
vào mỗi cuối tuần thường kéo nhau
lang thang đội nắng gió lên đầu
ô mai, me, cốc...ta tập nhấm
nuốt cả nụ cười, chớp mắt nâu
đã vụt bay rồi hai cánh chim
ta yêu tha thiết cả hai em
chẳng qua vụng tính hơn thân phụ
đành gối thơ nằm trắng mấy đêm"
(Chuyện Tình Không Có Thật)
Đọc những dòng tiểu sử về nhà thơ Luân Hoán, tôi được biết trong tình yêu,nhà thơ đãsống trọn vẹncho người bạn đời màông đã để ý khi nàng vừa vào ngưỡng cửa của tuổi ô mai:
"ta đến trọ nhà em từ thuở
em chưa qua hết tuổi mười ba
bút mực thơm từng ngọn tóc đuôi gà
miệng liếng thoắng vụng về như con sáo
hoa cỏ dại mọc đầy trong túi áo
gót chân hồng không mệt mỏi nhảy giây
trái mù u chuyền thẻ chạy quanh tay
cười với hát, ăn quà, vòi vĩnh mẹ
chừng nấy việc dắt dìu em nhè nhẹ
dạo vòng vòng trong thế giới ngây thơ."
Tình yêu củaông dành chohiền thê rất sâu đậm và mặn nồng:
"lãnh thổ thơ tôi, một cõi Em
hàng trăm chánh thất, chỉ một tên
và không cung nữ, không hoàng hậu
lộng lẫy trong cùng một dáng Em"
(Mời Em Lên Ngựa)