MỘT THOÁNG XUÂN TRONG THƠ THÁI TÚ HẠP
PHÙ VÂN
(Đức Quốc)
Tôi xin giới thiệu một trong những nhà thơ mà tôi mến mộ là Thái Tú Hạp, dù tôi chưa hề gặp mặt. Nhưng tôi vẫn thường tự hỏi, có cần phải biết nhau, có cần phải một lần tâm sự thâu đêm suốt sáng hay không để mới vỡ ra nguồn cảm thông? Qua thơ anh - thơ theo khuynh hướng trữ tình, tôi tìm thấy ở anh một tâm hồn hiền hòa rất gần gũi và trung hậu của dân tộc mình.
Thế cho nên, thế giới trong thơ của Thái Tú Hạp là một cõi không gian huyền diệu, u trầm tĩnh mặc, có những dấu chân hoài niệm còn in trên lớp rêu phong, có ánh nắng lunh linh trên màu cỏ hoa, có tiếng suối róc rách theo nhịp rung động hài hòa của trái tim.
Thế giới trong thơ Thái Tú Hạp là một bóng mát để ta dừng chân tạm nghỉ trên một chuyến hành trình đi tìm cái đẹp vĩnh hằng, đi tìm một chốn an lành vĩnh cửu trong bàng bạc màu Thiền và trên cõi cao vời thâm sâu của Phật Giáo.
Thế giới trong thơ của Thái Tú Hạp là dòng suối mát để ta soi mình dưới nước, thấy bóng mình lung linh trong tiểu ngã và chợt tỉnh thức hòa trong đại ngã trong tâm lượng bao dung của đất trời, trong huyền nhiệm chuyển hóa của biển cả...
Thái Tú Hạp là cây bút đã thành danh vào thập niên 60, sinh tháng 4 năm 1940 tại thành phố Hội An, Tỉnh Quảng Nam. Từ năm 1956 đến 1975 đã liên tục đăng thơ trên các tạp chí văn nghệ ở Sàigòn như Bách Khoa, Văn, Giữ Thơm Quê Mẹ, Văn Học, Khởi Hành, Gió Mới, Nghệ Thuật, Ngày Nay, Tiền Phong, Mai...
Tác phẩm đã xuất bản: Tuyển tập Sông Thu (thơ, 1962) với Thành Tôn và Hoàng Quy; Thèm Về (thơ, 1970); Chim Quyên Lạc Ngàn (thơ, 1982); Thơ Văn Việt Nam Hải Ngoại (tuyển tập, 1985); Miền Yêu Dấu Phương Đông (thơ, 1987); Thơ Văn Phật Giáo (tuyển tập, 1983); Hạt Bụi Nào Bay Qua (thơ, 1995), Chủ biên Tập San Quảng Đà nhiều năm.
Tác Phẩm sẽ xuất bản: Thơ Văn Việt Nam Hải Ngoại (tập 2); Bên Ngàn Lau Xanh (tùy bút), Tuyển Tập Thơ Nhạc (Thái Tú Hạp và nhiều nhạc sĩ); Giở Trang Vô Tự Trắng Nhòa Sắc Không (thơ).
Rồi mùa xuân mời gọi, tôi đi vào khung trời đào trắng mai vàng. Quê hương thực thể vào xuân hay lòng tôi mơ tưởng, khi sáng nay thức dậy đọc thơ Thái Tú Hạp, bàng hoàng nghe những âm vang thương đau từ bên kia bờ đại dương vọng lại rồi chung hòa trong tiếng chuông ngân tại thế thánh thiện, thiêng liêng, mầu nhiệm để cứu rỗi, để giác ngộ.
Tiếng chuông réo gọi người về với quê nghèo đổ nát để dựng lại mái ấm hạnh phúc, về với núi rừng non cao, nghe tiếng suối ngọt ngào yêu dấu.
Mùa xuân, những ước mơ thật lành, như:
...
Sáng nay
Nghe tiếng chuông ngân thánh thiện
Mùa xuân mời gọi thiêng liêng
Như chính lòng ta vô nhiễm
Vừa thức dậy bàng hoàng
Những âm vang đã tắt lịm từ vực thẳm đau thương
...
Réo gọi ta về
Dựng lại căn nhà hạnh phúc
Giữa mùa xuân Pháp Hoa
Trên mảnh đất quê nghèo đổ nát
Ta dắt díu em về
Trồng lại luống hoa
Nghe suối hát trong rừng Viên Giác
Đời có nhau chân thật tình yêu
(Vẫn Yêu Em, Mùa Xuân)
"Đời có nhau chân thật...", tình vẫn mãi lưu hương. Cớ sao ta không trân trọng, nên hương tóc người yêu mờ phai trong gió. Cớ sao ta không gìn giữ, nên chim quyên cũng lạc cuối trời. Giờ trở lại chốn xưa, mong lần nữa hạnh ngộ trong vườn hoa hoàng lan. Nhưng lan nay đã tàn, ta ngậm ngùi lê chân về cuối phố, nghe sầu nát tan.
Nắng chiều còn luyến lưu trên xóm vắng, con chim nhỏ cũng lạc loài như ta. Con đường về mênh mông trần thế, huyễn hoặc cơn mê, mập mờ như ánh sao khuya lãng đãng trôi trên dòng sinh tử.
Ừ nhỉ, một mình em trùng điệp với non ngàn và em có thấy không, trong vườn xuân hạnh ngộ "hoàng lan xưa vẫn nở trên từng nhánh thơ ta":
Trong vườn xuân hạnh ngộ
Hoàng lan hiu hắt tàn
Dấu chân về cuối phố
Nghe sầu vỡ trăm năm
Chiều qua hiên tiểu muội
Nắng sót trên cành lan
Chim lạc loài hỏi khách
Xóm vắng buồn mênh mang
Còn đâu hương tóc em
Hoàng lan nao nức nhớ
Phố cũ chiều lang thang
Đường rêu hoang lệ nhỏ
Trong vườn tâm trần thế
Đời huyễn hoặc cơn mơ
Trôi trên dòng sinh tử
Nhòa khuất như trăng sao!
Núi non vây trùng điệp
Một mình em xót xa
Hoàng lan xưa vẫn nở
Trên từng nhánh thơ ta!
(Trong Vườn Xuân Hạnh Ngộ)
Xuân lại về. Những tàng cây trơ trụi mùa đông nay đã chuyển mình với mầm xanh lá mới, với nụ mầm thiên thu trỗi dậy như đời đời kiếp kiếp hóa thân trong vòng sinh tử luân hồi. Mùa xuân muôn năm cũ trở về như vòng quay thời gian nghiệt ngã âm dương.
Phải chăng chỉ mình ta bị cuốn hút vào dòng suy tưởng, rằng từ vô lượng kiếp tình yêu mùa xuân vẫn mãi mãi tinh khôi?
Phải chăng em vì ta mà đến, có sá gì rừng núi bao la, có sá gì lửa cháy trong thạch thất, bởi trong em, tình yêu cao rộng hơn núi rừng, còn nóng bỏng hơn lửa cháy?
Từng nhánh cây đứng im
Nụ mầm thiên thu nẩy
Khu vườn rộn rã chim
Mặt trời vừa thức dậy
Lá lao xao hát thầm
Mùa xuân muôn năm cũ
Đã về trên đọt cây
Khi sương còn ngái ngủ
Chỉ một mình ta thôi
Trôi theo dòng suy tưởng
Những tình xuân vô lượng
Rót từ cõi nguyên khôi
Lửa tàn trong thạch thất
Rừng khoác kín đôi chân
Em vì ta bước lại
Từ đó lộc ra xuân
(Từ Đó Ra Lộc Xuân)
Vẫn những nhịp ngũ ngôn buồn bã lạnh lùng giữa khung trời trùng trùng tuyết phủ. Quan san cách trở, bằng hữu xa xôi, chỉ còn mình ta trong thạch thất đốt lửa ươm sầu. Trên cánh đồng tuổi nhỏ, con chim quen cũng biền biệt xa bay. Ôi phương đông - quê hương tội nghiệp của ta ơi "đất cày lên sỏi đá", mùa xuân phủ đầy màu trắng mây bay!
Những cánh én đã về, mùa xuân đã tới. Ta vui mừng báo tin cùng thế giới, đất nước ta có mùa xuân, có hồn thiêng tổ quốc Việt Nam.
Nhưng đó là mùa xuân an bình của những ngày xưa cũ, của thuở ta còn sống trên quê hương, đó là mùa xuân tinh khôi nguyên vẹn trong quặn thắt về quê cũ:
Tin thơ từ ải nhạn
Bốn phương tuyết trùng vây
Lửa sầu trong thạch thất
Bạn hiền thăm thẳm xa
Trên cánh đồng lã vọng
Không còn dấu chim quy
Chiều phương đông đá dựng
Mùa xuân mây trắng bay
Bao giờ chim én lại
Mùa xuân sông núi ta
Mọc lên từ hơi thở
Từ mạch máu ra hoa
Báo tin cùng nhân loại
Ta cũng có mùa xuân
Ta vẫn còn đất nước
Tiếng gọi hồn Việt Nam
Mùa xuân chưa kịp tới
Sầu đã cấy trong tim
Tiếng cười phiên chợ Tết
Trên cánh đồng quê hương
*
Tin nhạn phiêu du rồi
Hạt mầm hư vô nẩy
Mùa xuân còn tinh khôi
Trong hồn ta cố quận
(Mùa Xuân Tinh Khôi)
Ta lại gặp một Thái Tú Hạp trong nhịp điệu lục bát thánh thót nỗi muộn phiền, vắng nụ cười u thẳm phương đông - cái "Miền Yêu Dấu Phương Đông" tội nghiệp của những thuyền nhân thế kỷ 20 đã phải đứt ruột rời bỏ quê hương.
Mùa xuân trên hải đảo chạnh lòng nhớ cố hương, nhớ em. Thôi từ đây biền biệt nhân gian, xa vắng cội nguồn:
Cõi khuya quạnh quẽ em về
Nhớ chăn chiếu đẫm nỗi tê tái buồn
Mùa xuân hải đảo kinh hoàng
Đời mưa bão lạnh thêm vàng võ tôi
Chút than lửa đó phận người
Chiều u thẳm bặt tiếng cười đông phương
Thôi còn đâu nữa hướng dương
Quê nhà chỉ thấy khói sương tỏa mờ
Còn em vườn cũ trong thơ
Hoa chanh thơm nức tóc bờ vai ngoan
Chuông ngân động cánh mai vàng
Tình cho nhau mấy dặm ngàn chân vui
Giờ xanh bóng liễu ngậm ngùi
Bên sông cánh hạc lưng trời vút xa
Đêm ray rứt giọt mưa sa
Nhân gian biền biệt cành hoa cội nguồn
Tâm xuân hiu hắt phố buồn
Cố hương dao cắt mỏi mòn châu thân
Hồn sông núi vẫn cưu mang
Đào hoa còn nhớ, nắng vàng bên sông?
(Xuân Ngàn Dặm Xa)
Cuối cùng phải nói đến nghệ thuật xử dụng điệp ngữ của Thái Tú Hạp trong bài "Mùa Xuân Yêu Em", làm ta mường tượng đến tài hoa của Nguyễn Du mà không phải Nguyễn Du, tiếng đàn của Kiều mà không phải nàng Kiều!
Mùa xuân từ thuở yêu em
Núi non xứ Quảng cũng mềm bước đi
Hàng cây nẩy lộc thầm thì
Nghe như dòng suối từ bi cội nguồn
Mùa xuân từ độ bao dung
Tiếng chung thủy ở. Tiếng đường mật vui
Tiếng hờn ghen. Tiếng ngậm ngùi
Tiếng đau dao cắt. Tiếng mùi mẫn yêu
Lúc khuya sớm thuở quê nghèo
Lúc chinh chiến lửa phận treo tuổi mình
Lúc ngã ngựa. Khi tàn binh
Lúc non cao vẫn trọn tình thăm nuôi
Trùng dương u thảm phận người
Quẩn quanh hải đảo tiếng cười đắng cay
Xa rồi thác lũ trời tây
Đời hư ảo thoáng chim bay cuối ngàn
Đất trời thơm ngát lộc non
Cho ta xuân thắm vô vàn yêu em
(Mùa Xuân Yêu Em)