SỰ HÒA HỢP TÔN GIÁO
ĐẠT LAI LẠT MA –
Chuyển dịch PHƯƠNG DUNG
Thật là đáng buồn khi nhìn lại lịch sử nhân loại, tôn giáo lại từng là các nguyên nhân chính cho các cuộc xung đột đẫm máu và đầy hận thù ở khắp nơi. Đó là hậu quả của sự cuồng tín và đa nguyên tôn giáo bao gồm sự khác biệt về các truyền thống, văn hóa và nghi thức giữa tôn giáo này và tôn giáo khác. Khi một cá nhân chân thành thực hành tôn giáo, người đó chắc chắn sẽ nhận được nhiều lợi ích an vui cho bản thân mình. Những người có đức tin tôn giáo và có sự rèn luyện tu tập tâm linh trong đời sống hàng ngày thường có khả năng đối phó cùng nghịch cảnh hơn những người khác. Vì thế, tôi tin tưởng một cách sâu đậm là tôn giáo mang lại lợi ích vô cùng lớn lao trong việc tạo dựng an vui và hạnh phúc cho nhân loại.Nhưng làm thế nào để chúng ta có thể mang đến sự hòa hợp tôn giáo hầu giải tỏa các vấn đề xung đột giữa tôn giáo. Mỗi cá nhân chúng ta trước nhất phải cải thiện chính mình và cố gắng phát triển các hành vi đạo đức. Nhận thức được các yếu tố gây nên sự cản trở và tìm cách vượt qua.Điều trở ngại khác của sự hòa hợp tôn giáo chính là thiếu sự hiểu biết và cảm thông đối với các truyền thống tôn giáo khác. Thế giới ngày nay càng ngày càng phức tạp và con người phải tùy thuộc vào nhau. Dù muốn hay không, chúng ta vẫn phải nhìn nhận sự hiện diện của các sắc dân khác, các nền văn hóa khác và các truyền thống tôn giáo khác. Tôi tin rằng sự đối thoại, tìm hiểu, học hỏi và chia sẻ kinh nghiệm cùng các tôn giáo khác là điều quan trọng và vô cùng hữu ích. Nhiều cuộc thảo luận và cầu nguyện chung cùng các tôn giáo khác đã cho tôi cảm xúc thật là tốt đẹp về sự đoàn kết và cống hiến cho nền hòa bình của nhân loại.Thật rõ ràng là dù cho truyền thống có khác biệt ra sao, các tôn giáo chính trên thế giới đều quan tâm đến việc giúp đỡ tín đồ của mình trở thành người tốt. Tôn giáo nào cũng chủ trương đặt các đức hạnh như tình thương, từ bi, bao dung, tha thứ, khiêm cung lên hàng đầu và mục đích chính vẫn là giúp đỡ con người tìm được hạnh phúc và phát triển các đức tính tốt của họ.Thật vậy, một khi đã hiểu được sự lợi ích của tâm từ bi, tình thương và đạo lý, chúng ta sẽ cảm nhận được giá trị cao quý của các giáo lý khác.Tuy nhiên, trong sự thực hành tôn giáo, không phải chỉ dựa vào đức tin, mặc một chiếc áo, đeo chuỗi tràng hạt là chúng ta trở thành hành giả tâm linh thật sự. Cũng như vậy, có những người thực hành tôn giáo nhưng vì vô minh đã gây nên bất hòa tôn giáo và tạo nên xung đột giữa người này với người kia. Đây là lỗi lầm lớn của người thực hành tôn giáo. Bởi thay vì áp dụng sự giảng dạy của tôn giáo để làm cho người khác được lợi ích an vui hạnh phúc, chúng ta lại làm cho phiền não và khổ đau tăng thêm. Tôi cũng nghĩ tôn giáo giống như một phương thuốc có khả năng chữa trị cho tinh thần con người. Cánh sử dụng thuốc có hiệu quả hay không tùy thuộc vào trường hợp riêng của từng cá nhân. Thật là không đúng nếu chúng ta cho rằng thuốc này tốt hơn thuốc kia vì có các chất này còn thuốc kia không có. Điều đúng nhất là với căn bệnh này, dùng thuốc đó sẽ thích hợp và mang lại hiệu quả nhất. Cũng như vậy, dối với các truyền thống tôn giáo khác nhau chúng ta chỉ nên nói rằng tôn giáo này thích hợp với cá nhân người đó. Trên căn bản triết học và tâm linh, nếu chúng ta nói rằng tôn giáo này tốt hơn tôn giáo nọ là điều hoàn toàn không đúng. Vì mỗi tôn giáo thích hợp với bản chất, căn cơ của từng người và mang đến kết quả tốt cho người đó. Như vậy, theo y học, đối với một người đang bệnh nặng thì loại thuốc nào chữa trị mang đến hiệu quả tốt nhất cho người bệnh sẽ là món thuốc thích hợp với người đó. Điều này không có nghĩa là các loại thuốc khác không thích hợp với các người bệnh khác.Chúng ta có thể nhìn thấy sự đa dạng của các truyền thống tôn giáo khác nhau trên thế giới và hầu như các tôn giáo đều có chung lý tưởng cao quý là đề cao về tình thương và tâm từ bi trong giới luật của mình. Đó cũng là điểm tương đồng giữa các tôn giáo. Nhưng một khi tìm hiểu sâu xa hơn chúng ta cũng nhận thấy có những sự khác biệt giữa các truyền thống khác nhau. Chẳng hạn như truyền thống về sự tái sinh của Phật Giáo có thể không dung hợp với truyền thống về sự cứu rỗi của Thiên Chúa Giáo. Nhưng đây không phải là vấn đề nghiêm trọng. Bởi vì trong Phật Giáo, ngay cả lãnh vực siêu hình cũng có nhiều quan điểm khác biệt nhau. Vì thế mà tôi không hề nhấn mạnh về một tôn giáo siêu việt hay đặc biệt hơn các tôn giáo khác. Nếu làm như vậy, chúng la sẽ đánh mất ý nghĩa của các truyền thống tín ngưỡng đang hiện diện trên thế giới.Theo tôi sự hòa đồng giữa các tôn giáo trên thế giới hay một hội nghị tôn trọng nhân quyền mang một ý niệm dân chủ là một điều vô cùng hữu ích cho các truyền thống tôn giáo khác nhau. Thực hiện được điều này sẽ giúp chúng ta tránh được sự cuồng tín và cực đoan quá khích nơi tôn giáo của mình.Dù theo bất cứ một truyền thống tôn giáo nào, điều chân chính và lợi ích nhất là cá nhân người đó cố gắng chuyển hóa tâm linh của mình bằng cách thực hành giới luật, sống với đức hạnh và từ bi. Do đó, nếu chúng ta là một tín đồ thuần thành có một đức tin mãnh liệt đối với tôn giáo của mình nhưng hằng ngày lại bỏ quên các đức hạnh từ bi, nhân ái, khoan dung, tha thứ... thì cũng chẳng mang lại ích lợi gì. Như vậy chẳng khác nào một người mang bệnh nặng nhưng chỉ lo đọc cách chữa bệnh chứ không chịu uống thuốc chữa trị cho lành căn bệnh của mình.Tôi quan niệm rằng nếu chúng ta thực tâm và chân thành xây dựng một sự hòa hợp chân chính đến từ sự tương kính giữa các tôn giáo lẫn nhau, thì tôi tin rằng lúc đó tôn giáo sẽ trở thành một nguồn năng lực lớn lao và quý báu để góp phần vào việc tạo dựng hòa bình và an vui hạnh phúc cho toàn thể nhân loại. Vì vậy tất cả chúng ta nên hỗ tương cho sự phát huy các truyền thống tín ngưỡng đa dạng khác nhau. Đời sống trôi qua thật nhanh trong khi thân mệnh hay những gì chúng ta tạo được trong cuộc đời này đều là vô thường. Thời gian đã qua đi sẽ không bao giờ dừng lại. Vì vậy, những gì chúng ta có thể làm được là hãy sống một đời sống tốt đẹp. Đến giây phút phải lìa bỏ cõi đời, chúng ta có thể hồi tưởng lại và tự an ủi chính mình là chúng ta đã hoàn tất một kiếp người đầy ý nghĩa và hữu ích cho tha nhân. Nếu không được như vậy, ở giây phút cuối cùng ấy tâm thức của chúng ta sẽ trở nên vô cùng khổ sở.Để có thể có được một cái chết bình an và những giờ phút lâm chung không đau đớn rối loạn, chúng ta phải sống và hành xử với tâm từ bi, đạo đức cùng kẻ khác. Thật vậy, cuộc sống của chúng ta ràng buộc cùng hạnh phúc của tha nhân. Nếu chúng ta luôn sống với lòng hảo lâm, trái tim nhân ái, công bình, liêm khiết cùng người khác, chúng ta chắc chắn sẽ tìm thấy an vui và hạnh phúc cho chính mình, vì khi tha nhân được hạnh phúc chúng ta cũng được hạnh phúc. Chúng ta không thể phủ nhận khi xã hội bất công, đau khổ, chúng ta cũng sẽ đau khổ. Cùng thế ấy, khi tâm trí ta độc ác đầy tà ý làm hại kẻ khác thì chính ta sẽ bị ác tâm này đọa đầy khốn khổ.Như vậy, chùa chiền, giáo đường đền thờ hay các triết lý tôn giáo cũng không còn là cần thiết. Mà lúc ấy tâm ta chính là đền thờ, tâm ta chính là giáo đường tràn đầy tình thương và lòng tôn trọng nhân cách, quyền lợi của tha nhân. Khi chúng ta thực tâm thực hành các điều này trong cuộc sống hàng ngày thì dù cho chúng ta tin nơi Đức Phật hay Thượng Đế, chúng ta theo tôn giáo hoặc không theo một tôn giáo nào cả, chúng ta cũng sẽ tìm được bình an, hạnh phúc.
Vì vậy chúng ta cần phải dứt bỏ tâm tham dục, hận thù, đố kỵ và tham vọng muốn chiến thắng người khác vì đó là con đường dẫn tới khổ đau. Hãy cố gắng đừng làm hại kẻ khác mà trái lại hãy quan tâm đến lợi lạc của tha nhân, trong lúc tất cả chúng ta còn ở tạm nơi cõi đời này.