NIỀM PHÚC LẠC CỦA LÒNG YÊU
Thư Gửi Những Người Anh Em
INNA MALKHANOVA
Một phụ nữ Nga mà tên tuổi của chị rất thân thiết với người Nga nghèo khổ bất hạnh ở Moskva, với nhiều người Việt trong và ngoài nước Việt Nam. Chị là một nhà Việt Học lâu năm, có tình cảm thắm thiết đặc biệt với dân tộc, văn hóa Việt Nam. Chị cũng là một Phật tử thuần thành theo truyền thống Phật Giáo Việt Nam, là sáng lập viên và hội trưởng Hội Phật Giáo Thảo Đường tại nga.
Trong cuốn sách Dưới Bóng Từ Bi, bạn sẽ thấy rõ sự tìm tòi vất vả con đường tâm linh của chị, một người Âu sinh ra và lớn lên trong chế độ Sô Viết vô thần, độc tài, cực kỳ khắc nghiệt, nhưng dường như bẩm sinh lòng chị lại hướng về văn hóa, triết học, tôn giáo phương Đông đặc biệt hướng về Đạo Phật.
* Thế thì phải làm gì đây, khi một người thấy đám đông dân chúng chen lấn nhau, giày xéo lên nhau đến chết, cố lật đổ và gắng sức xô cánh cửa cực kỳ kiên cố với hy vọng mở nó ra ngoài, trong khi đó anh ta biết rằng cửa ấy chỉ có thể mở được vào trong mà thôi. - L.N.Tolstoi.
Hỡi những người anh em thương mến, nhất là những anh em ở nước Nga hiện đang đấu tranh cho việc tổ chức nhà nước theo kiểu này hay kiểu khác hoàn toàn không cần thiết. Người anh em thương mến ơi, bất kỳ bạn là ai - Sa Hoàng, bộ trưởng, công nhân, nông dân - bạn chỉ cần một điều, một điều duy nhất mà thôi. Điều duy nhất đó là: sống cho hết cái khoảnh khắc ngắn ngủi, vô định ấy của cuộc đời sao cho đúng với sự mong mỏi ở bạn, khi Đấng Tối Thượng đã phái bạn xuống sống ở cõi trần này.
Tất cả chúng ta đều biết, và tôi luôn luôn cảm thấy lờ mờ điều vừa nói đó, và càng sống lâu thì càng thấy rõ hơn, còn bây giờ, từ ngày hôm này, khi mà lần đầu tiên tôi cảm thấy cái chết đã đến gần thật tự nhiên, giống như người sống cảm thấy hiển nhiên sự đến gần của ngày mai. Bây giờ, sau khi đã cảm thấy như vậy, thì tôi thấy đáng sợ và điều chính là tôi thấy lạ lùng khi nghĩ đến cuộc đời khủng khiếp đầy hận thù mà hiện nay đại đa số chúng ta - là những người vốn được sinh ra vì lòng thương yêu và niềm phúc lạc - đang sống.
Chúng ta là ai, chúng ta là cái gì? Chúng ta chỉ là nhũng sinh vật yếu đuối, hèn kém, có thể biến mất trong bất cứ giây phút nào, những sinh vật từ cõi hư vô nhảy vào cuộc đời tuyệt đẹp, hân hoan với bầu trời lồng lộng với vừng dương rực rỡ, voi rừng núi, đồng cỏ, sông ngòi, chim muông, với niềm phúc lạc của lòng thương yêu cả đối đới đồng loại, cả đối với tâm hồn của mình, cả đối với điều thiện và cả đôi với mọi loài đang sống... Thế thì sao ? Chúng ta, những sinh vật, chẳng lẽ chúng ta không tìm thấy cách gì tốt hơn để trong khoảnh khắc ngắn ngủi, vô định ấy, khoảnh khắc có thể đứt đoạn trong bất cứ giây phút nào của cuộc đời để công hiến cho những việc, như làm hư hỏng đất đai khi xây cất nhũng ngôi nhà mười tầng, đường sá rải đá, phun khói, phun bụi đầy trời, rồi máu mình trong những ngôi nhà ổ chuột ấy, rồi chui xuống lòng đất, khai thác đá, khai thác sắt để xây dựng đường sắt chuyên chở khắp thế giới những con người không ai cần đến và những hàng hóa không cần thiết, và điều chủ yếu và, thay vì cuộc đời hoan hỉ, cuộc đời của lòng thương yêu, thì người ta lại thù hận, sợ sệt, hành hạ, đau đớn, chém giết, giam cầm, hành hình, học giết chóc và giết chóc lẫn nhau.
Tất cả những cái đó thật khủng khiếp làm sao!
Những người làm các điều đó nói rằng họ làm thế để giải thoát cho con người khỏi mọi sự xấu xa. Và bịp bợm hơn nữa, họ còn nói rằng họ làm như vậy để giải thoát cho con người khỏi điều ác, rằng động cơ của họ khi làm những điều đó là tình yêu thương đối với con người.
Hỡi những người anh em thương mến, xin các bạn hãy tỉnh ngộ, hãy quay đầu nhìn lại, hãy suy nghĩ về sự yếu đuối của mình, về tính chất phù du của mình, về điều sau: trong cái thời hạn ngắn ngủi, vô định ấy của cuộc đời giữa hai cõi vĩnh cửu hay nói đúng hơn, giữa hai cõi vô thời gian của cuộc đời, trong đó không có niềm phúc lạc nào cao hơn lòng thương yêu. Xin các bạn hãy nghĩ lại về điều này: thật là điên rồ biết bao khi không làm những điều vốn là bản tính của các bạn mà lại làm những điều các bạn hiện đang làm.
Trong sự vô minh của các bạn, được dư luận xã hội vô tình ủng hộ, các bạn tưởng rằng tất cả những điều các bạn đang làm là điều kiện tất yếu, không tránh được của cuộc sống con người trong thời đại chúng ta ngày nay, rằng những điều các bạn đang làm là sự tham gia vào cuộc sống toàn thế giới của nhân loại; rằng các bạn không thể không làm những gì mà tất cả mọi người đã làm và đang làm và cho là cần thiết phải làm. Nhưng nghĩ như thế là đúng, nếu những gì các bạn làm phù hợp với đòi hỏi của tâm hồn các bạn, nếu những điều đó đem lại niềm phúc lạc cho các bạn và cho những người khác. Thế mà không có điều đó. Cuộc sống của thế giới, của nhân loại, như nó đang diễn tiến hiện nay, với toàn bộ tiến trình của nó, đòi hỏi ở các bạn phải có sự hung ác, phải tham dự vào những việc không có lòng thương yêu đối với một số người anh em này vì những người anh em khác và không đem lại niềm phúc lạc cả cho những người khác và cả cho chính các bạn nữa.
Có người đáp lại rằng: “Nhưng chúng tôi làm việc cho tương lai cơ mà”. Thế thì tại sao bây giờ lại phải hy sinh lòng thương yêu trong cuộc sống hiện tại vì một cuộc sống tương lai mà các bạn không biết là gì cả?
Lẽ nào không thấy rõ điều đó quả là một sự mê tín lạ lùng và nguy hại hay sao. Tôi biết, tôi biết chắc chắn rằng cuộc sống phải ở trong lòng thương yêu, theo đạo lý của Thượng Đế và theo sự đòi hỏi của trái tim tôi, hính nó đem lại niềm phúc lạc cho tôi và cho người
khác, thế mà bỗng dưng có những lập luận trừu tượng nào đấy bắt tôi phải từ bỏ niềm phúc lạc hiển nhiên, chắc chắn của tôi, trách nhiệm và đạo lý của tôi...
Vì cái gì thế? Chẳng vì cái gì cả. Vì tập tục thói quen, vì bắt chước.
Cứ để người chiến sĩ đấu tranh cho “tự do” hay “trật tự” cống hiến dù chỉ một phần trăm những cố gắng, những hy sinh mà anh ta đang dành cho cuộc đấu tranh vì mục đích của mình, cống hiến cho cuộc tăng thêm tình thương yêu trong lòng mình hà trong lòng những người khác, thì anh ta – không giống như trong hoạt động đấu tranh, nơi không thấy được những kết quả mà chỉ mong đợi chúng thôi – thì lập tức anh ta sẽ thấy được những thành quả hoạt động thương yêu của mình không chỉ đối với mình, mà sẽ thấy cả trong niềm hân hoan vĩ đại của lòng thương yêu lẫn trong những dấu vết mà hoạt động đó nhất định để lại trong lòng những người khác nữa.
Hỡi những người anh em thương mến, xin các bạn hãy hồi tỉnh lại, hãy tự giải thoát mình khỏi quán tính đáng sợ của lầm lạc (lầm lạc tưởng rằng cuộc đấu tranh, cuộc đấu tranh thú vật có thể là đặc tính của con người mà không nguy hại cho con người); rồi các bạn sẽ biết được nỗi hân hoan, niềm phúc lạc, tính chất thiêng liêng của đời sống, những thứ đó thì không gì có thể phá hủy được, cả những noon đả kích của kẻ khác, vì những đả kích đó chỉ làm tăng cường thêm lòng thương yêu mà thôi, cả nỗi khiếp sợ chết chóc, vì đối với lòng thương yêu thì không có chết chóc.
Hỡi những người anh em thương mến, tôi không dám nói: “các bạn hãy tin tôi, hãy tin tôi”. Xin các bạn chớ tin, mà hãy kiểm nghiệm điều tôi nói dù chỉ trong một ngày mà thôi. Dù chỉ trong một ngày thôi, khi vẫn còn ở trong những điều kiện mà ngày hôm đó bạn đang sống, hãy đặt cho mình nhiệm vụ là làm bất cứ việc gì trong ngày hôm đó cũng đều lấy lòng thương yêu làm động cơ cho mình. Và tôi biết rằng một khi các bạn sẽ không
quay trở lại với sự lầm lạc cũ, nguy hại, đáng sợ kia nữa.
Tôi chỉ xin các bạn một điều này thôi, hỡi những người anh em thương mến: các bạn hãy nghi ngờ điều nói rằng cuộc sống đang diễn ra quanh ta chính là cuộc sống phải có (cuộc sống đó thực ra là cuộc sống bị bóp méo), và các bạn hãy tin rằng lòng thương yêu, chỉ có lòng thương yêu là cao hơn cả: lòng thương yêu chính là sứ mệnh, là bản chất, là niềm phúc lạc của cuộc đời chúng ta. Hãy tin rằng cái khát vọng được phúc lạc đang có trong mỗi trái tim, cái nỗi bực dọc vì không có được điều phải có: niềm phúc lạc. Hãy tin rằng cái tình cảm chính đáng đó phải được đáp ứng và nó dễ dàng được đáp ứng chỉ khi nào người ta không còn lầm tưởng – như bây giờ - cuộc sống bị bóp méo là cuộc sống thật.
Hỡi những người anh em thương mến, vì niềm phúc lạc của các bạn, các bạn hãy nghi ngờ cuộc sống bề ngoài mà các bạn coi là hết sức quan trọng; hãy nghi ngờ cuộc sống mà các bạn đang sống. Xin các bạn hiểu rằng tất cả những chế độ xã hội tưởng tượng của hàng triệu và hàng triệu người, đó là chưa kể đến vinh hoa phú quý của cá nhân, v.v... tất cả những thứ ấy đều là những điều vặt vãnh nhỏ mọn và không đáng kể so với tâm hồn mà các bạn nhận thức được ở mình trong khoảnh khắc ngắn ngủi này của cuộc đời giữa lúc sinh ra và khi chết, và cái tâm hồn đó không ngừng đưa ra cho các bạn nhưng đòi hỏi của nó. Các bạn hãy sống vì cái tâm hồn đó và bằng cái tâm hồn đó, hãy sống bằng lòng thương yêu mà tâm hồn đó kêu gọi các bạn, thì tất cả những phúc lạc cho các bạn và cho tất cả mọi người - những phúc lạc mà các bạn chỉ có thể ước mơ được, những phúc lạc càng nhiều gấp bội - sẽ đến với các bạn.
Chỉ cần một điều là các bạn hãy tin tưởng vào niềm phúc lạc của lòng thương yêu đang công nhiên vẫy gọi các bạn đến với nó.
Lev Tolstoi (21.8.1908)
Tôi đã tưởng là tôi sẽ chết trong ngày viết bức thư này. Tôi đã không chết, nhưng lòng tin của tôi vào những điều tôi đã nói ra ở đây vẫn nguyên vẹn như trước, và tôi biết rằng nó sẽ không thay đổi cho đến khi tôi chết, cái chết dù sao thì chẳng bao lâu cũng phải đến với tôi.
Các bạn thân mến! Tôi vừa giới thiệu với các bạn bức thư cửa Lev Tolstoi gửi những người anh em. Đó là lời nhắn nhủ thống thiết của ông với loài người trên trái đất hồi đầu thế kỷ 20. Tiếc thay, những lời nhắn nhủ đó đã không được đông đảo loài người cảm nhận. Và hậu quả rõ rệt là trong gần hết thế kỷ, loài người càng đi sâu vào lầm lạc: chém giết lẫn nhau trong những cuộc thế chiến thứ nhất và thứ hai gây nên bởi các thế lực quân phiệt và phát xít, trong những cuộc chiến tranh để giành và giữ thuộc địa do các cường quốc thực dân tiến hành, trong những cuộc cách mạng xã hội vô bổ mà nhân dân chỉ là cái bung xung cho những kẻ thống trị mới lên nắm quyền, trong những cuộc nội chiến triền miên, đẫm máu vì ý thức hệ, vì tôn giáo, vì phe phái, trong những cuộc thử nghiệm tào lao về việc tổ chức đời sống “xã hội chủ nghĩa” tiến hành trong nhiều nước với nền chuyên chính vô sản, với bạo lực, đàn áp, khủng bố, hành quyết... Hàng trăm triệu sinh mạng đã ngã xuống trên khắp năm châu! Chỉ nói riêng cuộc thử nghiệm "xã hội chủ nghĩa" ở Liên Xô trong hơn 70 năm đã cướp đi 65 triệu sinh mạng! Hay chỉ riêng một cuộc “nhảy Vọt” ở Trung Quốc hồi giữa thế kỷ đã làm cho 30 triệu người chết đói! Đó là chưa nói đốn hàng chục triệu nạn nhân khác đã ngã xuống trong cải cách ruộng đất, cải tạo trí thức, tư sản, “tam phản”, "ngũ phản", cách mạng văn hóa! Đó là chưa nói đến cuộc chạy đua vũ trang điên cuồng giữa các “cường quốc” và “siêu cường” đã đưa loài người có lúc nằm sát bên lề cuộc chiến tranh hạt nhân hủy diệt chính con người! Đó là chưa nói đến nền “văn minh” vật chất với tinh thần hưởng thụ, hưởng lạc đến mức cuồng loạn đã tận diệt nhiều loài sinh vật và gây nên nguy cơ hủy diệt “mọi loài đang sống” (từ ngữ này của Tolstoi tương đương với từ “chúng sinh”, “giới hữu tình” trong Đạo Phật) đang đặt con người trước hiểm họa hạt nhân, hiểm họa sinh thái có thể tận diệt mọi người, mọi loài trên hành tinh chúng ta, điều mà chính Tolstoi đã cảnh báo hồi đầu thế kỷ khi ông nói đến việc “làm hư hỏng đất đai”! Những thí dụ khủng khiếp về sự điên rồ như thế còn có thể kể mãi không hết! Điên rồ như thế để làm gì? Chung quy chỉ để làm khổ thêm con người!
Khi giới thiệu bức thư của Lev Tolstoi, tôi chỉ mong sao loài người ở cuối thế kỷ 20 sẽ học được những bài học đầy xương máu và nước mắt của gần mười thập niên qua để sớm tỉnh ngộ, sớm quay đầu nhìn lại, sớm mạnh dạn bước trên con đường tâm linh, sớm đi theo con đường đạo để tu dưỡng cái tâm của mình, để sống với lòng thương yêu rộng lớn muôn loài, muôn vật và đó là điều cần thiết nhất để đem lại niềm phúc lạc lớn lao cho mọi người và mọi loài trên trái đất. Chỉ mong sao con người trong thế kỷ 21 sẽ khôn hơn, bớt lầm lạc hơn, biết tin và làm theo lời dạy của Đức Phật Thích Ca, của Đức Chúa Ky Tô, của các bậc chân nhân... để cùng sống với nhau trong tình anh em. Vì chỉ có lòng thương yêu, tâm từ bi mới cứu được con người, và nói chung, mới cứu được “mọi loài đang sống”.
Là một Phật Tử, tôi xin thành tâm nguyện cầu cho đạo pháp của Đức Phật ngày càng rọi sáng trong tâm nhiều người trên trái đất để mọi chúng sinh đều được hưởng niềm phúc lạc vô tận của tâm từ bi, lòng thương yêu.
(Trích DƯỚI BÓNG TỪ BI của Inna Malkhanova, Thiện Xuân dịch, nhà xuất bản Văn Nghệ)