THE LAST DAYS IN VIET NAM
Đạo
diễn Rory Kennedy
Nguyễngọchấn
Phim “The Last Days in Vietnam” của đạo diễn Rory Kennedy với hình thức phim tài liệu, mô tả lại những giờ khắc cuối cùng khi Mỹ rút khỏi Việt Nam.
Hàng nghìn người chen lấn trước cửa sứ quán Mỹ ở Sài Gòn, Hình ảnh đoàn người xếp hàng leo thang lên sân thượng nóc toà Toà Đại sứ Mỹ ở Sàigòn là biểu tượng ê chề của người Mỹ khi những chiếc trực thăng bốc người Mỹ và một số người Việt Nam rời khỏi Việt Nam.
Sài Gòn hỗn loạn trong 24 giờ trước khi quân đội Bắc Việt tấn công vào Sài Gòn. Bộ phim đã được trình chiếu rộng rãi tại Mỹ.
Trong một buổi họp mặt với báo chí và các nhà điện ảnh, ông , để trả lời câu hỏi: “Giờ này mới phát hành cuốn phim “Những gày cuối ở Việt Nam” có phải là quá muộn không? Ông Keven McAlester, nhà sản xuất cho biết:
-“Bây giờ là đúng lúc nhất để nói về đề tài này. Chỉ còn 3,4 tháng nữa là năm thứ 40 ngày Mỹ bị cuốn cờ, rời Việt Nam, bỏ lại một quốc gia đồng minh rơi vào tay kẻ thù. Đối với lịch sử tưởng như chuyện ấy đã đi vào quên lãng nhưng , với những người trực tiếp liên hệ tới cuộc chiến tranh Việt nam, thì cuộc triệt thoái khỏi Việt Nam là một vết thương vẫn vòn mưng mủ, và sẽ không bao giờ lành”.
Cuốn phim đưa ra những hình ảnh tài liệu vào 24 giờ hấp hối của miền Nam Việt Nam, Tháng 4 năm 1975, quân đội Bắc Việt bao vây Sài Gòn khiến nhiều người lo lắng muốn di tản khỏi Việt Nam.
Khi quân đội Mỹ đã rút khỏi miền Nam sau khi hiệp định đình chiến Paris. Tổng thống Richard Nixon, hứa sẽ đưa quân Mỹ tái tham gia chiến tranh nếu miền Bắc phá vỡ lệnh ngừng bắn. Có thể là một sách lược của Mỹ mà, một vị Tổng thống đã phải hy sinh làm con dê tế thần buộc phải từ chức chỉ vì vụ nghe lén đối thoại của đảng đối lập ở Water Gate.
Trong quá khứ và cận đại, nhiều tổng thống làm chuyện tai tiếng hơn, không bị làm nhục như ông Nixon, cuí đầu nhận tội và rời Tòa Bạch ốc. Sự kiện này chỉ là cái cớ để người Mỹ “xù” lời hứa của ông với chính phủ Việt Nam Cộng hòa, là, sẽ can thiệp nếu Việt Cộng vi phạp hiệp định. Không bao lâu sau đó, ông Nixon theo ông theo bà ôm mối hận đi xuống tuyền đài, coi như sạch nợ cho chính phủ Mỹ, nhưng, những người sát cánh bên ông còn sống lâu, sống mạnh nhiều năm sau vẫn không lên tiếng về mối nhục này. Nhiều nguyền rủa trút lên đầu Henry Kissinger người đã lặng lẽ làm con thoi, trao đổi Việt Nam với Trung cộng để đổi lấy, cái goị là “Ra đi trong danh dự” cho người Mỹ, và Việt Nam Cộng Hoà rơi trọn vẹn vào tay Việt Cộng, cũng như quần đảo Hoàng Sa rơi vào tay Trung Cộng.
Trở lại với thời điểm tháng 4 1975 người Mỹ không còn sức để theo đuổi cuộc chiến đã chia rẽ sâu xa đất nước họ. Quốc hội Mỹ không mặn mà trước đề nghị của Tổng thống Gerald Ford, cấp vài chục triệu đôla để di tản người Việt Nam làm việc cho các cơ quan Mỹ. Đó là tia hy vọng cuối cùng của những người đã làm việc sát cánh với người Việt nam. Ngoài tình chiến hưũ, họ đã trở thành bạn, cận kề, tự đưa ra những lời hứa sẽ không bỏ rơi họ, và ê chề biết là quốc hội đã ngoảnh mặt làm ngơ, một vài quan sĩ quan trong sứ quán Mỹ tự mình tìm cách đưa những người Việt Nam giữa thời điểm nước sôi lửa bỏng này di tản.
Đạo diễn Rory Kennedy mang dòng máu bác Tổng thống Kennedy là người có thẩm quyến nhất để tái hiện những sự kiện trong “Last Days in Vietnam”.
Bà Rory Kenedy chia sẻ cảm nghĩ khi cuốn phim đã hoàn tất:
Ngay cả bây giờ khi xem phim tôi vẫn nóng ruột không biết điều gì sẽ xảy ra với những người Việt Nam đó: ai sẽ di tản được, ai sẽ phải ở lại. Tôi nghĩ những ký ức đó sẽ đọng lại trong tôi mãi mãi.
Khoảng 11h sáng ngày 29/4/1975 trước khi Sài Gòn bỏ ngỏ, đài phát thanh của Mỹ phát đi bản nhạc White Christmas, báo hiệu chiến dịch rút công dân Mỹ khỏi Sài Gòn bắt đầu. Chỉ trong vòng 24 tiếng, những người Mỹ cuối cùng rút khỏi Việt Nam. Trong lúc hơn một trăm nghìn người Việt Nam làm việc cho chính quyền Việt Nam Cộng hoà hy vọng được di tản trong đợt này.
Bộ phim Last Days in Vietnam có những cảnh hiếm hoi về khu trục hạm USS Kirk tiếp nhận 17 chuyến trực thăng chở người tị nạn Việt Nam. Tàu USS Kirk lúc đó đang đậu gần đảo Côn Sơn. Đạo diễn Rory Kennedy cho biết:
“Chiếc trực thăng Chinook, chở đầy người Việt Nam và trẻ em không thể hạ cánh vì nó có thể phá hỏng con tàu. Vì thế, những người trên trực thăng phải nhảy xuống tàu cách sàn tầu mấy mét. Em bé 18 tháng tuổi cũng được liệng xuống bằng hình thức này.
Rory Kennedy, 45 tuổi có nhiều duyên nợ với Việt Nam. Bà là cháu của cố tổng thống Mỹ John Kennedy, người ký lệnh đưa những binh sĩ Mỹ đầu tiên tham chiến ở Việt Nam. Bà cũng là người con thứ 11 của cố thượng nghị sĩ Robert Kennedy, người từng đưa ra đề nghị những đường lối nhằm chấm dứt chiến tranh Việt Nam từ năm 1968.
“Chúng ta không mấy trân trọng những gì xảy ra trong những ngày cuối đó mặc dù nó là một chương quan trọng trong lịch sử Mỹ. Tôi cảm thấy có rất nhiều bài học được rút ra từ thời điểm đó, nhất là trong hoàn cảnh chúng ta rút quân khỏi Iraq và Afghanistan và cũng như việc chống lại lực lượng Hồi giáo ISIS hiện nay.
Chúng tôi nêu thắc mắc ngược lại với bà Kennedy: Tại sao bà phát hành cuốn phim vào thời điểm này mà không đợi đến 30 tháng 4, 2015 là ngày kỷ niệm 40 năm người Mỹ rút?. Bà trả lời một nửa lý do:
“Cuốn phim đã được chuẩn bị từ 4 năm nay và đây là thởi gian cận kề lễ Thanksgiving, chúng tôi muốn vinh danh những người đã góp công, hy sinh cả sự gian nguy đến tính mạng, cứu hàng ngàn người bạn Việt Nam. Vài người đã sống trong mặc cảm bao lâu nay chưa có dịp lên tiếng”
Theo cá nhân người viết, nửa câu trả lời thứ hai là: thời điểm này là quan trọng nhất, ngoài chuyện mang lại danh dự cho người Mỹ, cuốn phim còn nhắm vào giải Oscars phim tái liệu, mà CNN nghĩ “The Last Days in Việt Nam” sẽ chiếm giải phim tài liệu năm 2014, phát vào tháng 2 năm 2015.