BÁO MỸ: ĐÃ ĐẾN LÚC PHẢI ĐỔI TÊN QUỐC TẾ CỦA BIỂN ĐÔNG
Vùng biển mà Việt Nam gọi là Biển Đông có tên tiếng Anh thường được biết đến và sử dụng trên bình diện quốc tế là South China Sea (Biển Nam Trung Hoa). Trong một bài viết trên trang mạng thông tin Mỹ Quartz ngày 23/08/2016, nhà báo Steve Mollman ghi nhận một quan điểm ngày càng phổ biến cho rằng sở dĩ tranh chấp Biển Đông giữa Trung Quốc và các láng giềng rắc rối phức tạp, một phần đó là vì cái tên gọi quốc tế đó.
Indonesia là quốc gia gần đây nhất có đề nghi đặt lại tên. Vào tuần qua, chính phủ nước này thông báo sẽ đưa một đề nghị lên Liên Hiệp Quốc liên quan đến vùng đặc quyền kinh tế chung quanh quần đảo Natuna: “Nếu không có phản đối… thì đó sẽ chính thức trở thành vùng Biển Natuna (Natuna Sea)”, theo lời Ahmad Santosa, người đứng đầu cơ quan đặc trách chống đánh cá trái phép của Indonesia.
Năm 2012, Philippines đã chính thức đặt lại tên một phần của South China Sea trên bản đồ và sử dụng tên đó trong các công văn nhà nước. Manila đã tuyên bố vùng biển bên trong khu đặc quyền kinh tế của họ tên là Biển Tây Philip-pines. Đây là một bước quan trọng để làm sáng tỏ “vùng tranh chấp nào là của Philippines”, như tổng thống Benigno Aquino đã khẳng định vào thời đó. Và Philippines đã chuyển một công văn hành chính và một bản đồ chính thức lên Liên Hiệp Quốc.
Nhưng để cho cộng đồng quốc tế chấp nhận việc đổi tên là một chuyện khác. Các cơ quan chính phủ Philippines có thể sử dụng tên Biển Tây Philippines (West Philippine Sea) nhưng tên South China Sea vẫn là tên thường gọi. Và dù có đưa lên Liên Hiệp Quốc hay không thì Natuna Sea cũng sẽ bị phớt lờ, ngoài các cơ quan chính quyền Indonesia.
Việt Nam phần mình thì gọi là Biển Đông (East Sea), Malaysia thì vẫn gọi là South China Sea, và sau phán quyết của Tòa án Trọng Tài thì một số người tự hỏi tại sao như thế.
Trung Quốc đòi chủ quyền trên hầu như toàn bộ vùng biển qua đường chín đoạn vạch ra sau Thế Chiến II. Dù tòa án quốc tế đã phán xét đường 9 đoạn này không có cơ sở pháp lý, Trung Quốc vẫn tiếp tục áp đặt yêu sách của mình.
Chiến dịch kêu gọi đổi tên trên mạng Change.org khởi xướng từ 5 năm qua đề nghị đổi tên thành South-east Asia Sea (Biển Đông Nam Á) đã đưa ra một số điểm thú vị đáng lưu ý, trong đó có nhận định: Các quốc gia Đông Nam Á bao bọc gần như toàn bộ vùng biển này với các bờ biển cộng lại dài khoảng 130.000 cây số (81.250 dặm), trong khi bờ biển phía nam Trung Quốc chỉ độ 2.800 cây số (1.750 dặm). Một số đề nghị khác còn nêu lên tên Biển Đông Dương (Indochina Sea) và Biển Asean (Asean Sea). Đề nghị chót này vấp phải sự chống đối của Cam Bốt, một nước không liên can đến tranh chấp nhưng luôn luôn đứng về phe Trung Quốc.
Vùng biển đã từng có một loạt tên gọi trong lịch sử, South China Sea là tên đặt tương đối mới đây, sử dụng trong thập niên 1930, phân biệt với vùng Biển Hoa Đông (East China Sea).
Trung Quốc cũng chơi trò chơi chữ này: Trong tiếng Hoa, vùng biển còn có tên Nam Hải (Nanhai - South Sea). Một số người còn đề nghị là đổi tên tỉnh Hải Nam thành tỉnh Nam Hải, như thể còn thêm sức mạnh cho đòi hỏi chủ quyền của Trung Quốc. Trong tiếng Anh, đổi tên biển thành Nam Hải (South Sea) có thể được, như phân tích của Ellen Frost, một cố vấn tại Trung Tâm nghiên cứu Đông Tây (East-West Cen-ter) tại Hawaii. Theo bà, những người Trung Quốc dân tộc chủ nghĩa sẽ bác bỏ tên Biển Đông Nam Á (Southeast Asia Sea) nhưng họ gặp khó khăn hơn để lập luận chống lại tên South Sea - cho dù từ “China” bị bỏ đi, vì trong tiếng Hoa tên Nam Hải “Nanhai” đã có từ hàng thế kỷ nay.
Việc thay đổi này theo chuyên gia nói trên, sẽ là dấu hiệu về một đóng góp nhỏ, có tính chất kỹ thuật nhưng đầy ý nghĩa cho hòa bình.